چکیده:
لیپمن استاد دانشگاه کلمبیا، در سال ۱۹۶۲ م. برنامة فلسفه برای کودک یا فبک را که با نام اختصاری p4c شهرت جهانی یافته است، برای بهبود تفکّر کودکان پایهگذاری کرد. با توجه به مؤلفههای فلسفه برای کودک و سه بسندگی ادبی، فکری و روانشناسی، حکایاتی را در ادب فارسی میتوان یافت که در آن، حداقل یک یا دو مضمون و مفهوم فلسفی متناسب با فرهنگ بومی به کار رفته است. ازآنجاکه بر طبق اهداف برنامة فلسفه برای کودک میبایست حکایتهایی گزینش شوند که با معیارها و مؤلفههای فبک بالاترین همخوانی را داشته باشند، به نظر میرسد دو کتاب سیاستنامه از خواجه نظامالملک طوسی و قابوسنامه از عنصرالمعالی کیکاووس، میتوانند از نمونههای برجستهی ادب فارسی در این زمینه باشند. این دو کتاب ازجمله آثار ارزشمند فارسی و سرشار از مفاهیم اخلاقی و آموزههای تربیتی هستند که در قالب داستان بیان شده است. با بررسی داستانها، مطابق با ویژگیهای داستانهای فبک این نتیجه حاصل میشود که بیشتر داستانهای این دو کتاب به لحاظ پردازش و همچنین موضوعات طرحشده، از جذابیت و قابلیت مناسبی برای کودکان برخوردار هستند. در این نوشته، سعی بر آن بوده که برنامهی فلسفه برای کودک طبق نظر پایهگذاران این برنامه یعنی لیپمن و افرادی نظیر فیلیپ کم، مطرحشده و ویژگیهای داستانهای فکری تبیین شود. ازاینرو، برای انجام این منظور و تشریح دادههای بنیادین، از روش تحلیل محتوایی و قیاسی بهره گرفته شده است.
The Philosophy Program for Children or Fabak, known worldwide by the acronym (P4C) to improve children's thinking, was presented in 1962 by Lipman, who is a professor at Columbia University. With regard to the components of philosophy for the child and the three literary, intellectual, and psychological competencies, there can be found anecdotes in Persian literature in which at least one or two philosophical themes and concepts appropriate to indigenous culture have been used. Since, according to the objectives of the Philosophy Program for the Child, there must be selected anecdotes that are in line with the standards and principles of Fabak, the two books of Siyasat-Nameh written by Khajeh Nizam al-Molk Tousi and Qaboos-Nameh from Onsor al-Maali Keykavus can be a prominent example of Persian literature in this field. These two books are valuable Persian works, full of ethical concepts and educational teachings expressed in the story. By examining the stories, in line with the features of the Fabak stories, we find that most of the stories in the two books are both engaging and child-friendly in terms of processing as well as themes. In this essay, he has attempted to explain the philosophy program for the child according to the founder of the program, Lipman, and others such as Philip Kam, and to explain the characteristics of intellectual stories. Therefore, content analysis and deductive analysis have been used to do this and to explain the underlying data.
خلاصه ماشینی:
ازآنجاکه بر طبق اهداف برنامۀ فلسفه براي کودک مي بايست حکايت هايي گزينش شوند که با معيارها و مؤلفه هاي فبک بالاترين همخواني را داشته باشند، به نظر مي رسد دو کتاب سياست نامه از خواجه نظام الملک طوسي و قابوس نامه از عنصرالمعالي کيکاووس ، مي توانند از نمونه هاي برجسته ي ادب فارسي در اين زمينه باشند.
همان طور که ناجي در کتاب کندوکاو فلسفي براي کودکان يادآور شده است ، فلسفه در معنايي که ليپمن مدّ نظر دارد، اشاره دارد بر اين که تعليم و تربيت نبايد حافظه محور باشد، بلکه بايد تأمل محور باشد؛ يعني بر اساس آن تلاش شود که از کودکي به فرد ياد داده شود که دربارة مسائل و مشکلات تأمل و انديشه کند و براي حل آن راهي بيابد.
در جدول (٢)، مشخص است که در داستان هاي قابوس نامه ، اخلاق به عنوان حوزة فلسفي اصلي اين کتاب مطرح بوده و در کنار آن ، از حوزة سياست و منطق هم بهره برده شده است .
مهارت هاي فکري، کندوکاو و تلقين در سياست نامه (٢٠ حکايت ) (رجوع شود به تصویر صفحه) بر اساس نتايج تحليل هاي صورت گرفته در داستان هاي قابوس نامه که در شکل (١) نشان داده شده است ، اختصاص درجۀ زياد به مهارت هاي سه گانۀ موردبررسي ، نشان ميدهد که داستان هاي اين اثر ادبي فاخر ميتواند در قالب فلسفه براي کودکان مورداستفاده قرار بگيرد.
Studies in philosophy for children, Harry Stottlemeier’s Discovery, Edited by: Sharp, A.
[In Persian] Examining the -Teaching Philosophy to Children .