چکیده:
لازمه درک تغییرتحولات پوشش به عنوان بصریترین نماد فرهنگی توجه به نوع شکلگیری و تغییرات آن میباشد. در پژوهش حاضر با استفاده از اسناد و منابع موجود و با روش توصیف یتحلیلی بدنبال بررسی تغییر پوشش در ایران معاصر به ویژه دوره رضاخان و نتایج آن هستیم. جرقه شروع تغییرات و اروپایی شدن پوشش در سرزمینهای اسلامی در استانبول و قاهره زده شد و سپس به ایران هم کشیده شد، بعد از سفر رضاخان به ترکیه و الگوبرداری از آتاترک و تصویب قانون کشف حجاب، تغییرات شدت وسرعت گرفت، وجود روشنفکران فرنگ رفته، تاسیس مدارس و انجمنهای زنان نیز بر سرعت آن افزود؛ شدت وسرعت تغییرات باعث شروع اعتراض از سوی سنتگرایان و کارگران نساجی و توقف و ناکامی تغییرات شد. تمامی این اقدامات به امید پیشرفت انجام میشد ولی تقلید بدون برنامه ریزی در بستر نامناسب و عدم آگاهی کافی آن هم با اعمال
زور نتیجه ای جز شکست نخواهد داشت.
خلاصه ماشینی:
درمطالب ارائه شده در پژوهش بدنبال برسی علل تغییر و تحولات در پوشش ایران متأثر از پوشش اروپایی در دوران پهلوی اول بودیم که در راستا انجام روند این تغییرات و تحولات بررسی شد و اقداماتی که از جانب رضاخان در ادامه تغییرات و اقدامات قبلی که از دوران آشنایی ایرانیان با اروپا و خصوصاً اقدامات عباس میرزا در تغییر پوشش ارتش و متحدالشکل کردن پوشش آنان و سایر تغییراتی که از سوی شاه و درباریان آغاز شده بود میپردازیم.
شاید اولین نفری که بطور جدی و رسمی برای تغییر نوع پوشش در ایران معاصر به شکل غربی آن تلاش کرد عباس میرزا بود که این کار را نخست با لباس مردان و در پوشش رخت نظامی آغاز کرد و کم کم سراسر زندگی مردم تحت تأثیر آن قرار گرفت.
موج مبارزه با پوشش بومی-سنتی و اسلامی مردم و اندیشه یکسان کردن لباس مردان و زنان به سبک و طرح لباسهای اروپایی از سوی حکومتها و دولتهای وقت آن زمان و اعمال فشار و زور به مردم برای تغییر لباس، در برخی از سرزمینهای اسلامی خاورمیانه، بدون در نظر گرفتن اعتقادات قومی و دینی-مذهبی مردم، بیانگر اهداف سیاسی خاصی در پس این تحولات بود.
اما اگر رضاشاه از این کشورها تقلید کرده است به این سؤال میرسیم چرا جوامع مسلمان در یک برهه تاریخی خاص مشمول طرحهایی برای تغییر لباس بر آمدند؟ بلوشر مینویسد: «در زمینهی فرهنگی حکومت رضاشاه از دخالت در مواقع حساس زندگی غربی به شرقی ابایی نداشت و مردم از نفوذ روحانیون میکاستند و اکثر روال کشوری را به رسم اروپایی کرد.
1980:101) پیش از این حادثه رضاشاه زنان را به تغییر لباس اجبار نکرده بود و زنان تحصیلکرده به جای حجاب از کلاه استفاده میکردند.