چکیده:
خلیج فارس در طول تاریخ همواره سهمی مهم در زندگی سواحل نشینان آن داشته است. این دریا نه تنها به عنوان شاه رایی دریایی، ارتباط مردم ایران زمین را با دیگر سرزمین ها میسر میکرد؛ بلکه خود نقش مهمی در حیات اقتصادی ساکنان سواحل داشته است. این مقاله با هدف بررسی پیشینه و سیر تاریخی صید مروارید به عنوان گوهری ارزشمند در خلیج فارس و با روش توصیفی- تحلیلی مبتنی بر منابع کتابخانهای انجام یافته است. در این مقاله در پی این پرسش هستیم که پیشینه صید مروارید را تا چه زمانی میتوان ردیابی نمود و صید سنتی به چه صورتی انجام می گرفته است؟ همچنین برآنیم چگونگی راهیابی غوص به عنوان عنصری مادی بر حیات معنوی و فرهنگ مردم سواحلنشین خلیج فارس را تبیین نماییم. نتیجه تحقیق نشان می دهد که صیادان سنتی مروارید با اشراف بر مکانهای مناسب جهت صید مروارید تمهیدات لازم برای مقابله با خطرات ناشی از این تجارت پر خطر را در نظر داشته اند. بیشتر غواصان از بردگان و اهالی زنگبار بوده که توسط صاحبان جهازات اجیر می شدند. اهمیت غوص و داد و ستد مروارید موجب راهیابی عناصر مرتبط با این تجارت در فرهنگ مردم سواحل خلیج فارس شده است.
The Persian Gulf has always been important role in life of coast dwellers. The sea not only as a marine highway allowed relationship with the people of Iran with other land¡ but it has had an important role in the economic life of coastal residents. This paper aims to examine the precedent of pearling in the Persian Gulf as a precious gem. Following questions are as to how long we can trace the history of pearling and how is done traditionally diving for pearls? Also we want to explain how arriving of dive as a material element on the spiritual life and folklore of the Persian Gulf coastal residents. Survey shows that traditional divers of pearl with knowledge of suitable places for pearling to considered necessary measures for the dangers of due to the dealing disastrous trade. Most divers were slaves and Zangbar residents and were hired by the ship owners. Importance of dive and pearl trade make to arriving of related elements with this trade in folklore of Persian Gulf coastal residents
خلاصه ماشینی:
1- seyllis 2 -Nearchus 3- oriental pearls غوص سنتي و انواع آن : صيادان مرواريد در سواحل خليج فارس از ديرباز غواصي با نفـس بسـته را بـه اشـکال ذيـل انجـام مي داده اند: ١- غوص رواسي ؛ در اين گونة غوص ، غواص خود – بدون ارتباط بـا کشـتي - در آب شـيرجه مي رود و پس از جمع آوري صدف هاي مرواريد شناکنان خود را به کشتي مـي رسـاند و صـدف هـا را تحويل داده کار خود را از سر مي گيرد.
٥- غوص عصير؛ از ديرباز غواصان خليج فارس پس از اتمام موسم صيد در دريـاي پـارس بـا جهازات خود به درياي سرخ (قلزم ) رفته و از برج جدي [= دي ] تا اواسط برج حمـل [= فـروردين ] (سديدالسلطنه ، همان ، اقتداري ، ١٣٥٦: ٢٢٩؛ نوربخش ، همان ) در آن منطقه مشغول صـيد صـدف مي شده اند که اين غوص را غوص عصير٣ مي گويند.
توزيع درآمد در جهازات غواصي صيادان سواحل خليج فارس در ماههاي گرم سال ، تقريبا از بيست ارديبهشت ماه هر سال تا اواخـر شهريور ماه (نکـ : سديد السلطنه ، ١٣٠٨: ٦؛ ابن بطوطـه ،١٣٣٧: ٢٧٤؛ تجلـي پـور،١٣٦٢: ١٣٦؛ اقتداري ،١٣٥٦: ٢٣٩؛ فريار،١٣٤٦: ٦٢؛ نوربخش ، ١٣٧٨: ١٣٢؛ افشار سيستاني ،١٣٧٨: ١٨٢) با استفاده از جهازات و قايق هاي بادي اقدام به صيد مرواريد مي کنند.
نشان مي دهـد که غواصان خليج فارس با آگاهي از وضعيت آب وهوايي و شرايط حاکم بر اين دريا و نيز مطـابق بـا گاهشماري هاي محلي و دريايي در هريک از فصول سال در جايگاه متناسب با آن موسـم اقـدام بـه غوص و صيد مرواريد مي کردند.