چکیده:
یکی از بنمایههای اساطیری و نمادین در قصهها و افسانههای کردی پیکرگردانی به صورت جماد است. در پیکرگردانی شکل و ماهیت موجودات با استفاده از نیروی ماورءالطبیعی شخص یا شیء از حالتی به حالت دیگر تغییر مییابد. در واقع این نوع پیکرگردانی نماد از دست دادن پویایی و حیات روانی است که فرد را برای مدتی از مسیر کمال باز میدارد. در قصهها و افسانههای کردی پیکرگردانی و دگردیسی به اشکال مختلف دیده میشود، که یکی از موارد پیکرگردانی انسان به جماد است. پژوهش حاضر به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی مبتنی بر منابع کتابخانهای و نیز تحقیقات میدانی انجام شده، به این صورت که با بررسی پنجاه قصه از قصهها و افسانههای کردی، پنج مورد دگردیسی و تبدیل پیکرۀ انسان به سنگ یافت شد که با بهرهگیری از نقد اسطورهای به بررسی ریشههای سنگشدگی در آنها پرداخته، سپس نحوۀ مواجهۀ افراد و نیز علل و ابزارهای لازم جهت رهایی از این تغییر تبیین شده است. از آنجا که مطالعۀ این قصهها ما را با بستر اسطورهای آنها آشنا میسازد، لذا تلاش بر آن است تا با شناخت ساختار قصهها وجه مشترک این بنمایه را با اساطیر سایر ملل مقایسه کنیم. نتایج تحقیق نشان میدهد که انعکاس باورهای اسطورهای با گذر از تاریخ و رسیدن به عصر حاضر در قصهها و افسانههای کردی گویای نامیرایی و پویایی این باورهاست که با رمزگشایی و واکاوی میتوان ریشۀ مشترک این دیدگاه اساطیری را کشف و تفسیر کرد.
The transfiguration of a person into a corpse is one of the mythological and symbolic elements in Kurdish folktales. In transfiguration, the shape and nature of creatures are changed from one state to another by using supernatural power of person or creature. The current study was carried out in a descriptive-analytical method based on the library sources and field research. In this research, using mythic criticism, the roots of petrification were investigated. Then, the way people faced it, as well as the causes and tools necessary to get rid of this change, were discussed. The results showed that the reflection of mythical beliefs, passing through history and reaching the present age, in Kurdish folktales, shows the immortality and dynamism of these beliefs, by deciphering and analyzing of which, the common root of this mythological view can be discovered and interpreted.