چکیده:
سندرم داون یکی از ناهنجاریهای کروموزومی است که موجب نقص ذهنی و جسمی جنین میگردد. این سندرم مشکلات فراوان معنوی و مادی برای والدین بهویژه مادران ایجاد مینماید. شدت این مشکلات به حدی است که این بیماری بر طبق حقوق بینالملل و ایران، جزء مصادیق قانونی جواز سقط جنین محسوب میشود. طبق قانون سقطدرمانی ایران، بر اساس قاعدة لاحرج، در صورت یقین و نظر سه پزشک، امکان سقط جنین ناقصالخلقه وجود دارد. بدین ترتیب، اگر نگهداری جنین ناقصالخلقه برای مادر حرج به همراه داشته باشد، میتواند اقدام به سقط کند. این در صورتی است که از نظر اکثر فقها، نگهداری از کودک سندرم داون تحت قاعدة لاحرج قرار نمیگیرد. بنابراین به حرمت سقط جنین سندرم داون فتوا دادهاند. با توجه به اختلاف فتوا با قانون، مادر در دوراهی سقط یا حفظ جنین قرار میگیرد و با چالشهایی روبروست. یکی از چالشهایی که میتوان بیان کرد، عبارت است از فشارهای روحی و عاطفی که ناشی از تعارض بین جواز سقط جنین و حرمت آن میباشد که این امر سبب میشود تا مادران در تحیر و سرگردانی قرار بگیرند. این نوشتار درصدد است تا تقابل بین فتوا و قانون را بررسی کند و به این نتیجه برسد که اخلاق، دین و عرف عقلا، مادران را بر حفظ جنین تشویق میکند؛ زیرا شروط لازم برای سقط جنین سندرم داون باید یقینی باشند و این امر مانع بهکارگیری راحت قاعدة لاحرج میگردد؛ ولی فرجام کار به تصمیم مادران بستگی دارد. این مقاله به روش کتابخانهای و بر اساس آخرین فتاوای علما در زمینة خاص سقط جنین سندرم داون تدوین شده است.
Down syndrome is one of the chromosomal abnormalities that causes mental and physical defects of the fetus. This syndrome causes many spiritual and material problems for parents, especially mothers. The severity of these problems is such that according to international and Iranian law, this disease is considered one of the legal examples of abortion. According to Iran's medical abortion law and based on the La Haraj rule, there is a possibility of abortion in the case of certainty and the opinion of three doctors. In this way, if keeping a malformed fetus causes Haraj to the mother, she can have an abortion. While, based on the opinion of most jurists, taking care of a Down syndrome child does not fall under the rule of La Haraj. Therefore, they have issued a fatwa against Down syndrome abortion. Due to the difference between the fatwa and the law, the mother is at the crossroads of abortion or keeping the fetus and faces challenges. One of the challenges that can be expressed is the mental and emotional pressure caused by the conflict between the permissibility of abortion and its sanctity, which causes mothers to be perplexed and confused. This article is examined the contrast between the fatwa and the law and concluded that morals, religion and customs rationally encourage mothers to preserve the fetus, Because the necessary conditions for Down syndrome abortion must be certain, and this prevents the easy application of the La Haraj rule. but the outcome depends on the decision of the mothers. This article has been compiled in the library method and based on the latest fatwa of scholars in the special field of Down syndrome abortion.
خلاصه ماشینی:
حرج در ترجمة تحتاللفظی به معانی مکانی تنگ، گناه، ضیق، در تنگنا قرار گرفتن، دشوار و سخت و تنگترین تنگیها (اضیقالضیق) به کار میرود و حاکی از نوعی سختی و مشقت است که تحمل آن برای مردم مشکل است (ابن اثیر، 1399ق ، ج1، ص361؛ فیومی، بیتا، ج2، ص127؛ راغب اصفهانی، 1412ق، ص226؛ طبرسی، 1408ق، ج3، ص362) و در مجمعالبحرین واژة «حرج» پس از ذکر آیة 22 سورة حج: «مَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ»، به معنای تنگی آمده است و به نقل از شیخ علی ابراهیم آورده است که «حرج آن است که راه ورودی ندارد و ضیق آن است که راه ورودی تنگی دارد و حرج به معنی گناه است» (طریحی، 1416ق، ص228) و «هر عملی که انسان را به تنگنا و ضیق اندازد، دشوار و سخت هم هست و هر کاری که انجام دادنش برای آدمی سخت و شاق باشد، موجب تنگی و اعمال فشار بر او نیز میشود» (محقق داماد، 1385، ص97).
- در سؤال اول با بیان ویژگیهای ناهنجاری سندرم داون، پرسیده شده است: «آیا ویژگیهای برشمرده شده در فرض این سؤال، میتواند مظنة حرج متناسب با جواز اسقاط برای مادر باشد تا قتل آنها قبل از ولوج روح جایز باشد؟» (معاونت فرهنگی تبلیغی ادارة پاسخ به سؤالات دینی، 1400، ص5).
بنابراین اگر برخی علما قائل به جریان قاعدة لاحرج در مورد جنین ناهنجار (سندرم داون) میشوند، زمانی است که دو مقدمه یقینی بودن وجود بیماری و حرجی بودن نگهداری طفل برای مادر محرز شده باشد.