چکیده:
ولایت فقیه نظریۀ مرکزی گفتمان سیاسی فقهی شیعه در عصر غیبت است که از دوران غیبت صغرا تاکنون با روایتهای مختلف مواجه بوده است. اصل ولایت فقیه اگرچه مورد اجماع است، اما در حدود و ثغور آن اختلاف نظر وجود دارد. آیتالله شهید سید محمد صدر از علمای معاصر عراق به تفصیل درباره ولایت فقیه در حوزههای گوناگون اثبات ولایت فقیه، حدود و اختیارات و تشکیل حکومت اسلامی پرداخته است. هدف پژوهش حاضر واکاوی نظریه ولایت فقیه در اندیشه سیاسی آیت الله شهید سید محمد صدر است. روش پژوهشتوصیفی-تحلیلی بوده و به طور عمده برمستندات، سخنرانیها و کتب معظم له (منهاج الصالحین، ماوراءالفقه، ولایت فقیه) استواراست. یافتههای تحقیق نشان داد که ولایت فقیه در اندیشه سیاسی صدر یک بحث کلامی و فقهی است. تمام اختیاراتی که امام معصوم(ع) دارد جز آنهایی که با دلیل خاص اثبات شود، بر عهده ولی فقیه است. در عصر غیبت امام معصوم (ع) برای اینکه احکام اسلام تعطیل نشود، تشکیل حکومت بر فقیه واجب است و نیز تبعیت از ولایت فقیه بر همه چه مقلد و غیرمقلد واجب است.
تعد ولایه الفقیه النظریه المحوریه فی الخطاب السیاسی للفقه الشیعی خلال عصر الغیبه، والتی واجهت من زمان الغیبه الصغری الی الیوم روایات مختلفه. وعلی الرغم من الاجماع علی اصل ولایه الفقیه، یبقی ثمه اختلافات فی تعیین حدودها وتفاصیلها. وفی هذا السیاق نجد ایه الله الشهید السید محمد الصدر من علماء العراق المعاصرین، الذی تطرق الی تفاصیل البحث حول ولایه الفقیه فی مختلف المجالات؛ من اثبات ولایه الفقیه الی تعیین حدودها وصلاحیاتها وتشکیل الحکومه الاسلامیه. تهدف هذه المقاله الی عرض وتحلیل نظریه ولایه الفقیه فی الفکر السیاسی عند ایه الله الشهید السید محمد الصدر، وهی ترتکز علی المنهج التوصیفی-التحلیلی، وتستند بشکل اساس الی کتب العالم الجلیل وخطاباته ووثايقه (منهاج الصالحین، ما وراء الفقه، ولایه الفقیه). وتظهر نتايج البحث ان ولایه الفقیه فی الفکر السیاسی عند الشهید الصدر هی بحث کلامی وفقهی، وان للولی الفقیه جمیع الصلاحیات التی یملکها الامام المعصوم (ع) باستثناء ما ثبت بالدلیل الخاص، وان تشکیل الحکومه فی عصر غیبه الامام المعصوم (ع) واجب علی الفقیه حتی لا تتعطل احکام الاسلام، وان الالتزام بولایه الفقیه واجب علی الجمیع سواء المقلد منهم وغیر المقلد.