چکیده:
ضرورت وجود حکومت در جوامع انسانی که نیازهای غیر قابل اغماض آحاد مردم از قبیل امنیت ورفاه وآموزش ورفع خصومتها را بر عهده گیرد، بر کسی پوشیده نیست و گاه این ضرورت به حدی میرسد که هیچ یک از نیازهای فردی واجتماعی را نمیتوان با آن مقایسه کرده و بر آن مقدم داشت. امکان سوء استفاده از این موقعیت نیز از هیچ طریق دیگری قابل تحصیل و تکرار نیست. برای سد این خلل حرمت ذاتی حکومت جور تشریع شد و این حرمت موارد استثنائی دارد که موارد استثنا و نوعیت آن همواره مورد بحث فقهی بوده و به نظر نگارنده جای بازخوانی و تجدید نظر و تعمیق دارد. تقیّه و مورد اکراه و ضرورت در این مقاله مورد بحث فقهی خواهد بود. بسیاری از علما جواز همکاری با حکومت جور در مقام تقیه و اضطرار را پذیرفتهاند، ولی در ابتناء این پذیرش واستناد به ادلّه راه صواب را نرفته و در نتیجه قائل به عرضی بودن تحریم این همکاری شدهاند و علت آن را احتمال ارتکاب ظلم و فساد و سایر معاصی دانستهاند واین تحلیل هرگز با روایات باب همخوانی ندارد. در این مقاله ضمن تاکید بر حرمت ذاتی داشتن این همکاری نوعیت استثنا شده است.
لا یخفی علی احد ضروره وجود حکومه فی کل مجتمع من المجتمعات الانسانیه تتولی تامین الحاجات الملحه لافراد المجتمع؛ من قبیل الامن والرفاهیه والتعلیم وحل النزاعات. وهذه الضروره قد تصل الی حد ان ایا من الحاجات الفردیه والاجتماعیه لا یمکن ان تقاس بها، بل یبقی وجود الحکومه هو المقدم علیها، کما ان حجم امکانیه استغلال هذا الموقع لاغراض السوء قد لا نجده فی ای طریق اخر علی الاطلاق. ولاجل سد هذه الثغره جاء التشریع لیحرم حکومه الجور حرمه ذاتیه، علی انه یبقی لهذه الحرمه موارد استثنايیه شکلت هذه الموارد ونوعیتها محورا للبحث الفقهی الدايم. ویری الکاتب ان هذا البحث ما زال جدیرا بالطرح والتعمق واعاده النظر. تتناول هذه المقاله البحث فقهیا عن التقیه ومورد الاکراه والضروره، حیث ذهب کثیر من العلماء الی جواز التعامل مع حکومه الجور اذا کان من باب التقیه والاضطرار، ولکنهم لم یسلکوا الطریق الصايب فی التاسیس لهذا الجواز والاستدلال بادلته، وبالتالی فقد وقعوا بالقول بعرضیه تحریم هذا التعامل، معتبرین انه یعود الی احتمال ارتکاب الظلم والفساد وساير المعاصی، فی حین ان هذا التحلیل لا ینسجم اطلاقا مع الروایات الوارده فی هذا الباب. ما توصلنا الیه فی هذه المقاله هو التاکید علی الحرمه الذاتیه لهذا التعامل؛ اللهم مع استثناء بعض انواعه...