چکیده:
مصرف انرژی ترکیه در سالیان اخیر همراه با رشد اقتصادی این کشور، افزایش داشته است. این مسئله در کنار منابع ناکافی سوخت های فسیلی (نفت و گاز)، از مولفههای تاثیرگذار در روابط خارجی ترکیه با مهمترین کشورهای تامین کننده انرژی آن کشور به شمار میآید. این پژوهش در صدد است ضمن بررسی استراتژی انرژی ترکیه در مورد جمهوری آذربایجان و عراق، به ارزیابی موفقیت یا ناکامی این استراتژی بپردازد. سئوال اصلی این است که استراتژی انرژی ترکیه در خصوص کشورهای جمهوری آذربایجان و عراق بر اساس چه مولفه هایی شکل گرفته و چگونه ارزیابی می گردد؟ در پاسخ؛ فرضیه ای که مطرح می گردد آن است که استراتژی انرژی ترکیه بر اساس تنوع بخشی به کشورهای تامین کننده انرژی (نفت و گاز) و کاهش اتکا به کشورهای محدود در تامین انرژی مورد نیاز آن کشور شکل گرفته و بر این اساس، ترکیه توجه ویژهای به مناطق خزر و خاورمیانه داشته است که در این بین کشورهای جمهوری آذربایجان و عراق در زمره دو کشور مهم در تامین انرژی ترکیه جای گرفتهاند. یافتههای این پژوهش که بر مبنای روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است، بیانگر گسترش روابط ترکیه با کشورهای جمهوری آذربایجان و عراق بر مبنای حجم مبادلات نفتی و گازی، تنوع خطوط انرژی با محوریت ترکیه می باشد که این امر، نشان دهنده موفقیت استراتژی انرژی ترکیه است.
Turkey’s energy consumption has been increasing during recent years due to the country’s economic growth. This issue, accompanied by inadequate fossil fuel (oil and gas) resources, is one of the most effective elements in turkey’s foreign relations with the most important energy providing countries which provide energy for turkey. In addition to studying Turkey’s energy strategy regarding Azerbaijan and Iraq, this research tries to assess the success or failure of this strategy. The main question of this paper states: turkey’s energy strategy towards Azerbaijan and Iraq has been shaped based on which elements and how is it evaluated? The hypothesis of the research is that turkey’s energy strategy is based on diversifying energy (oil and gas) providing countries and reducing reliance on limited number of countries in providing energy and on the basis of this approach, turkey has been paying more attention to Caspian Sea and Middle East regions, especially the Republic of Azerbaijan and Iraq. The findings of this research, which has been conducted on the basis of descriptive-analytical method, indicates the expansion of Turkey’s relations with Azerbaijan and Iraq based on the volume of oil and gas exchanges and diversity of energy lines with the centrality of Turkey; this shows that turkey’s energy strategy has been successful.
خلاصه ماشینی:
؟ فرضــيه پژوهش نيز بر اين مبنا قرا دارد که استراتژي انرژي ترکيه در دوره حاکميت حزب عدالت و توسعه بر گسترش روابط با مناطق حوزه خزر و خاورميانه به خ صوص جمهوري آذربايجان و عراق و با محوريت تنوع بخ شي به کشـــورهاي تامين کننده انرژي ترکيه مبتني بوده و در اين زمينه موفقيت هايي را کســـب نموده است .
از سوي ديگر اين پژوهش به صورت توصيفي- تحليلي و با استفاده از منابع کتابخانه اي و مدارک و اســناد اينترنتي به دنبال آن اســت تا مشــخصــا اســتراتژي انرژي ترکيه در دوره حاکميت حزب عدالت و توســعه بر ميزان گســترش روابط آن کشــور با مناطق حوزه خزر و خاورميانه (جمهوري آذربايجان و عراق ) در راســتاي تنوع بخشــي به تامين کنندگان انرژي ترکيه ، مورد بررسي و ارزيابي موشکافانه قرار دهد.
با نگاهي به تاريخچه و سياست هاي انرژي در ترکيه در مي يابيم که برنامه هاي اين کشور در حوزه انرژي، بعد از روي کار آمدن حزب عدالت و توسعه دچار تحولي بنيادين شده و موضوعات مهمي را به قرار زير در دستور خود قرار داده است : تنوع بخشــيدن به منابع انرژي و برقراري امنيت عرضــه انرژي؛ تبديل شــدن ترکيه به کريدور مرکز ترانزيت انرژي؛ منافع اقتصـادي و فعال شـدن ديپلماسـي اقتصـادي به ويژه در بخـش انـرژي و انتقـال خطـوط لوله از خاک آن کشور؛ استفاده موثر از راهبرد انرژي براي افزايش قدرت رقابت اقتصـــادي آن کشـــور و تقويت همکاري هاي منطقه اي و جهاني با استفاده از عنصر تعاملات اقتصادي با تمرکز بر حوزه سوخت هاي فسيلي و؛ همگرايي با بازار مصرف انرژي و تبديل شدن به يکي از تهيه کنندگان اصلي منابع انرژي کشورهاي اروپايي .