چکیده:
حدود و قلمروی «تعزیر» به عنوان عمدهترین مجازات در قوانین و مقررات که کاربرد بیشتری دارد، باید به صورت دقیق مشخص باشد. در قانون مجازات اسلامی(1392) تعزیرات از حیث موجب آن به «تعزیر منصوص شرعی» و «تعزیر به جهت ارتکاب محرمات شرعی و نقض مقررات حکومتی» تقسیم شده است. هدف از این پژوهش، تبیین تفاوت تعزیر در ارتکاب محرمات شرعی و نقض مقررات حکومتی است؛ تعزیر در ارتکاب محرمات شرعی در قلمرو تعزیرات و حقاللهی بودن یا حقالناسی بودن آن، و همچنین در شمول اجرای قاعده درأ با هم متفاوت هستند. با دقت در مبانی فقهی و کلمات فقها چنین برداشت میشود که تعزیر به خاطر نقض مقررات حکومتی به منظور حفظ مصالح و نظم عمومی و سالم سازی روابط اجتماعی از گستره بیشتری نسبت به تعزیر در ارتکاب محرمات شرعی دارد. از خصایص این تعزیر قراردادی بودن، اجتماع محور بودن و همچنین بازدارندگی عام نسبت به تعزیر در ارتکاب محرمات دارد. قواعد کاربردی مانند اصل فردی کردن مجازاتها، تناسب جرم و مجازات و شمول «قاعده درأ» میتواند در این بخش از تعزیرات حکومتی هم جاری شود. در نتیجه مفهوم و قلمرو تعزیرات با تقسیم بندی که قانونگذار ارائه کرده باید مشخص شود تا احکامی که بر آنها مترتب است، آشکار شود.
Ta'zir, as the main punishment in the laws and regulations that have more application, must be clearly defined its limits and territory. In terms of its cause, ta'zاتr is divided into shar'i prescribed ta'zir and ta'zir for committing shari'ah prohibitions and violating government regulations in the Islamic Penal Code 9213. The purpose of this study is to explain the difference between ta'zیرr in committing shari'ah prohibitions and violating government regulations. Ta'zیرr in committing shari'ah prohibitions in the realm of ta'zاتr and whether it is a divine right or a human right. Its public status is due to the violation of the rights of society and disturbance of public order, and they also differ in the implementation of the rule of law. It is carefully understood in the jurisprudential principles and words of the jurists that ta'zir for violating government regulations in order to maintain public interests and public health and sanitize social relations is more extensive than ta'zir in committing religious prohibitions and the characteristics of this contractual ta'zir Being community-oriented means that ta'zir is related to the centrality of society and public order, and also has a general deterrent to ta'zir in committing taboos. Practical rules such as the principle of individualization of punishments, the proportionality of crime and punishment, and the inclusion of the rule of law can also apply to this part of government sanctions.
خلاصه ماشینی:
کما اينکه قانونگذار قبلاً در تبصره ١ ماده ٢ قانون آيين دادرسي دادگاه هاي عمومي و انقلاب مصوب ١٣٧٨/٢/٢٨ تعزيرات شرعي را چنين تعريف کرده است : مجازاتي که در شرع مقدس اسلام براي ارتکاب فعل حرام يا ترک واجب بدون تعيين نوع و مقدار مجازات ، مقرر گرديده و ترتيب آن به شرح مندرج در قانون مجازات اسلامي ميباشد.
)فيض کاشاني، ِ ١٤٠١: ٥٠/٢( سؤال اين است که اين جرايم و مجازات هايي که حاکم شرع به ٢٨٩ منظ ور حفظ نظ م و مصالح اجتماعي وضع ميکند، در شريعت تحت چه عنواني قرار ميگيرد؟ برخي از مجازات هاي اسلامي که قصاص و ديات باشد، احکام مشخص و ميزان آن از ط رف شارع معين شده است و جنبه حق الناسي دارد، حدود هم که موجب ، نوع و ميزان مجازات آن را شارع مشخص کرده و کسي حق تغيير و تبديل آن را ندارد، در نتيجه بايد به تعزيرات مراجعه کرد که خود شارع مقدس اجازه داده در برخي موارد حاکم شرع موجب و نوع و ميزان مجازات را حسب ضرورت جامعه ، در برخي اعمال مفسده زا جرم انگاري و مجازات تعيين کند.
)شمس ناتري، ١٣٩٢: ٣٤١ ؛ الهام و برهاني، )90 :1393 به نظ ر ميرسد با توجه به اينکه قانونگذار معيار مناسبي براي تفکيک ميان تعزيرات منصوص شرعي و تعزير به خاط ر ارتکاب محرمات شرعي)ماده ١٨ قانون مجازات اسلامي( ارائه نکرده است ، و باتوجه به اينکه مصاديق و موارد منصوصات شرعي مشخص شده است ، هر چند که در تعداد آن اختلاف است ١ در مجازات تعزيري در موارد منصوص شرعي به لحاظ اينکه نوع مجازات و ميزان مجازات با توجه به نصوصي که در هرمورد وجود دارد، ناگزير به همان مجازات و همان مقدار ٢٩٣ حکم ميشود.