چکیده:
هدف از پژوهش حاضر واکاوی رویکرد مواجهه با رنج در کتاب های فارسی مقطع متوسطة اول (تألیف 1400-1399) بود که با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی به این موضوع پرداخته شد. بدین منظور در ابتدا مفهوم رنج در این کتابها تحلیل شد که یافتهها نشان داد میتوان مفهوم درد و رنج در این کتابها را در پنج مقوله بررسی شد، که این مقولهها عبارتاند از ماهیت (گذرابودن، هدفداربودن و درآمیختهبودن رنج و شادی)، هدف (رشد و سازندگی)، انواع رنج (گریزپذیر و گریزناپذیر)، عوامل رنج (فردی و اجتماعی) و راههای رهایی از رنج. که با واکاوی هر یک از این مقوله یا شاخصه ها مشخص شد که ماهیتی از رنج که در این کتابها به تصویر کشیده شده است، ماهیتی واقعبینانه و مثبت است بدان صورت که فرد باید در مواجهه با بعضی از رنجها مانند بیعدالتیهای اجتماعی و دفاع از وطن به مبارزه بپردازد و تلاش کند که رنج حاصل از چنین مواردی را از بین ببرد ولی همواره باید این را در نظر داشته باشد که از بخشی از رنجها نمی تواند فرار کند یا در برابر آنها بایستد؛ بلکه ذات رنج برای رشد و اعتلای انسان است و در چنین شرایطی با صبرکردن، خودآگاهی و تسلیمشدن در برابر رضای خدا، سعة وجودی خود را گسترش دهد که چنین رویکرد مواجهه با رنج؛ رویکرد تکاملی است.
The purpose of the present study was to analyze of the approach of facing suffering in persian textbooks of junior high school years (compiled in 2019-2020) which was addressed using the method of qualitative content analysis. For this purpose, the concept of suffering in these book was first analyzed. The findings showed that the concept of suffering in these books can be studied in five categories; these categories are: the nature (transience, purposefulness and intermingling of suffering and happiness), purpose (growth and construction), types (inevitable and escapable), factors of suffering (individual and social) and ways to wipe out suffering. By analyzing each of the characteristics, it was found that the nature of suffering portrayed in these books is a realistic and positive in a way that one has to deal with some of these sufferings such as social injustices and defense of the homeland, moreover the suffering resulting from such cases from should vanish. However, one must always keep in mind that some of these suffering cannot escaped from or capable of standing against but the essence of suffering is for the growth and exaltation of man, and in such circumstances, by patience, self-awareness, and consolation before the pleasure of God one can expands the scope of existence. Such is an evolutionary approach to the suffering.
خلاصه ماشینی:
در نظام تعليم و تربيت ايران ، محتواي کتاب هاي آموزشي نقش بسيار برجسته اي دارند، چرا که کتاب به عنوان منبع مهم آموزشي تلقي ميشود، شناخت محتواي کتاب ها از اهميت بالايي برخوردار است همچنين با نظر به اينکه دورة متوسطۀ اول از دوره هاي مهم ، حساس و مؤثر در زندگي آدمي است ، و داراي طيف وسيعي است که دوران نوجواني را در بر ميگيرد و از آنجا که مقطع سني نوجواني مقطع مهمي از زندگي است که مسئلۀ معنادهي به زندگي و شکل گيري هويت و شخصيت فرد از اين زمان مطرح ميشود سؤال اصلي پژوهش اين است که ماهيت و مفهوم رنج در کتاب هاي فارسي مقطع متوسطۀ اول چگونه به تصوير کشيده شده است ؟ و چه رويکردي از رنج بر اين کتاب ها حاکم است ؟ پيشينۀ پژوهش : پژوهش هاي متعددي تاکنون پيرامون موضوع رنج صورت گرفته است ، همچون صادق نيا و نائيچي (١٣٩٤) که در پژوهش خود به اين نتيجه رسيدند که بنا بر آموزه هاي يهوديت ، رنج مقدس است نه بيثم و انسان مؤمن با نگاه درست به دردها ومصائب رايج در زندگي دنيوي، مسير زندگياش را سامان ميدهد و به سوي رشد اخلاقي و تربيتي گام برميدارد؛ شويچي و کاظميزاده (١٣٩٤) در مقاله اي به اين نتيجه رسيدند که از منظر شاعران هر دو دورة کلاسيک و معاصر، عوامل و دلايل زيادي در ايجاد رنج و دردهاي کودکي مؤثر است که از آن جمله ميتوان به فقر، يتيمي، بيماري و درد و غصه ، کار کودک، گم شدن کودک در کوچه و خيابان ، پشيماني کودک از کرده خويش ، آيندة نامعلوم بچه هاي طلاق ، درک اختلاف طبقاتي، بيم و اميد و تبعيض اشاره کرد.