چکیده:
عبّاس محمود عقّاد یکی از سردمداران مکتب رومانتیک در مصر با تکیه بر اصول رومانتیسم و استفاده از پدیدههای طبیعت، اوضاع و حوادثی را به تصویر کشیده است که بر زندگی فردی و اجتماعی وی تأثیرات منفی فراوانی را برجای گذاشته بودند. این پژوهش با رویکردی توصیفی- تحلیلی، عناصری را که عقاد برای بیان دیدگاههای بدبینانه خود در این زمینه به کار برده، به همراه علل آنها مورد بررسی قرار داده است. نتایج نشان از آن دارد که عواملی چون شکست عشقی، فرا رسیدن روزگار پیری، مرگ عزیزان، ظلم و ستم و حوادث ناگواری که برای سرزمین عقّاد رخ داد، موجب ظهور بدبینی در اشعار او شد. تجربههای تلخ عقّاد در بستر دنیای عشق و عاشقی موجب شده است تا با پناه بردن به طبیعت و جلوههای آن، احساس درونش را تجلّی بخشد. وی که روزهای تلخ جوانیاش را سپری کرده است، عمر فنا شده خویش را به درختی تشبیه کرده که برگهای سبزش را که نشانهای از زندگی، امید و جوانی است، خشکیده میبیند. او ظلم و ستم را فراگیر میبیند؛ امّا چون خود را در مقابل آن ناتوان مییابد، با سرودن اشعاری پر از شِکوه، افکار خود را بیان میکند بلکه مرهمی بر دردهایش باشد. غلبه نگاه بدبینانه بر اندیشه عقاد موجب شده عنصری همچون خاک را که رمزی برای حفاظت از وطن است، ستمگری خطاب کند که ظالمانه جوانان را به کام مرگ میکشاند. استفاده از پدیدههای طبیعت چون بهار، خورشید، ماه، ستاره، صحرا، خاک، پرندگان و... ویژگی شاخص آن دسته از شعرهای این شاعر است که صبغه بدبینی بر آنها غلبه دارد.
Abbas Mahmoud Akhad is one of the leaders of the school of Romanticism in Egypt, relying on the principles of Romanticism and the use of natural phenomena, has depicted events and events that had many negative effects on her personal and social life. This research with a descriptive-analytical approach, examines the elements that Akhad has used to express its pessimistic views in this field, along with their causes. The results show that factors such as the failure of love, the arrival of old age, the death of loved ones and the unfurtunate events that occurred for the land of Akhad led to the emergence of pessimism in his poems. The poet's bitter experiences in the context of the world of love and romance have caused her to express her inner feelings by taking refuge in nature and its manifestations. Having spent the bitter days of her youth, she likens her ruined life to a tree that withers its green leaves, a sign of life, hope and youth. He sees oppression as pervasive; But because he finds himself powerless against it, he expresses his thoughts by composing glorious poems, but it is an ointment for his pains. The dominance of the pessimistic view over the idea of belief has led to calling an element such as soil, which is a symbol for the protection of the homeland, oppression, which cruelly leads young people to the brink of death. The use of natural phenomena such as spring, sun, moon, stars, desert, soil, birds, etc. is a characteristic feature of those poems of this poet that are dominated by pessimism.
خلاصه ماشینی:
١. ٢ ضرورت تحقيق و سؤالات آن اگرچه عباس محمود عقاد را بيشتر به عنوان يکي از ناقدان جهان عرب به شمار ميآورند و اغلب پژوهش هاي صورت گرفته در مورد وي، پيرامون آراي نقدي او است ، امّا دغدغه هاي وي در زندگي و دست وپنجه نرم کردن بـا انـواع حـوادث ، درنهايت او را به عالم شعر ميکشاند و احوال دروني خويش را در قالب شعر ميريزد، به همين دليل ، با توجّـه بـه گـرايش عميق عقّاد به مکتب رومانتيک و رويکرد بدبينانه اي که در برهه اي از زندگي گرفتار آن شده بود، انجـام پژوهشـي پيرامـون علل ورود انديشه هاي بدبينانه در شعر عقاد و عناصري که براي بيان ديدگاه هاي خود در اين زمينه به کاربرده ضـروري و در نوع خود، جديد است .
٣. پيشينه پژوهش در مورد آثار عباس محمود عقاد، اديب و ناقد برجسته مصري، تاکنون کم وبيش ، پژوهش هاي صورت گرفته است کـه به برخي از آن ها اشاره ميشود: مقاله «عباس محمود عقاد: نشاطاته و آثاره » (١٣٨٦)، از مصطفي رحماندوست ، مجله اللغۀ العربيۀ و آدابها.
بررسـي اشـعار بدبينانه عقاد حاکي از آن است که ميتوان دو دليل فردي و اجتماعي را ازجمله دلايل اصلي به کارگيري عناصـر طبيعـت در شعر اين شاعر، جهت بيان بن مايه هاي نگاه بدبينانه او دانست که زائيده مواجهه شاعر با ناملايماتي ماننـد شکسـت عشـقي، نااميدي، مرگ عزيزان ، ظلم و ستم موجود در جامعه ، جنگ و...