چکیده:
در این پژوهش فرایندهای واجی همگونی، واکدارشدگی (تضعیف)، انسایشیشدگی غلت (تقویت)، قلب و حذف بر مبنای رویکرد ونمان (1988) به تغییرات زبانی با انگیزۀ بهبود ساختار هجا، قوانین بهینه در ساخت هجا و مفهوم قدرت همخوانی بررسی میشوند به این صورت که، فرایند همگونی با توجّه به اصل همزمانی و سایر فرایندها با توجّه به اصل درزمانی تحلیل میشوند. بیش از ۲۰۰۰ واژۀ فارسی میانه از فرهنگهای گوناگون زبان پهلوی و فارسی نو با استفاده از شمّ زبانی نویسندگان به عنوان کاربر زبان فارسی به منظور تحلیل همزمانی و درزمانی، گردآوری گردیدند. برخی از یافتههای این پژوهش عبارتنداز: ۱- فرایندهای یادشده بر اساس قوانین بهینه و با انگیزۀ بهبود ساختار هجا رویدادهاند. ۲- در بروز این فرایندها بهطوردرزمانی و همزمانی، قدرت همخوانی نقش محرّک دارد. ۳- بر اساس اصل درزمانی در زبان فارسی باتوجّه به قوانین بهینۀ ساخت هجا، ساختارهای «کمتر مطلوب» وجود دارد.
This research studies the phonological processes of assimilation, voicing, glide affrication, metathesis and elision in Persian language based on Vennemannʹs approach to linguistic change to improve syllable structure and using the concepts of “consonantal strength” and the “preference laws” for syllable structure. Thus, the assimilation process has been analyzed with justification to the synchronic maxim and other processes with justification to the diachronic maxim. More than 2000 middle and modern Persian words from different Pahlavi dictionaries and authorsʹ linguistic intuition as Persian speakers were gathered to do diachronic and synchronic analysis. Some of the research findings are: 1. The mentioned processes have occurred based on the preference laws to improve syllable structure. 2. The consonantal strength has a driving role on occurring these processes diachronically and synchronically. 3. There are less preferred structures in terms of the preference laws in middle Persian language based on diachronic maxim
خلاصه ماشینی:
در ايـن پـژوهش فراينـدهاي واجـي درج ، واکدارشـدگي (تضعيف )، انسايشيشدگي غلت (تقويت )، قلب و حذف بر مبناي رويکرد ونمان (١٩٨٨) به تغييرات زبـاني بـا انگيـزة بهبـود ساختار هجا، قوانين ترجيحي در ساخت هجا و مفهوم قدرت همخواني بررسي مي شوند به اين صورت که ، فرايند همگوني با توجه به شعار هم زماني و ساير فرايندها با توجه به شـعار درزمـاني تحليـل مي شـوند.
در اين پژوهش فرايندهاي واجي از هر سه دسته يعني همگوني، واکدارشدگي (تضعيف )، انسايشيشـدگي غلت (تقويت )، قلب و حذف بر مبناي رويکرد ونمان ١٠ به تغييرات زباني با انگيزة بهبود سـاختار هجـا، قـوانين ترجيحي ١١ در ساخت هجا و مفهوم قدرت همخواني ١٢ بررسي ميشوند به اين صورت که ، فرايند همگـوني بـا توجه به شعار هم زماني و ساير فرايندها با توجه به شعار درزماني تحليل ميشوند.
Andalusian ٤- روش پژوهش اين پژوهش به چگونگي کاربرد مفهوم قدرت همخواني و قوانين ترجيحي بـراي سـاخت هجـا مطـرح شـده توسط ونمان (١٩٨٨) و نقش آنها در بروز فرايندهاي واجي درج ، واکدارشدگي، انسايشيشدگي، قلب و حذف در زبان فارسي ميپردازد که گردآوري داده هاي آن با بهره گيري از فرهنگ هايي چون فرهنگ کوچـک زبـان پهلوي اثر مکنزي (١٣٩١)، دستورنامۀ پهلوي اثر نيبرگ (١٣٩٠) و فرهنگ زبان پهلوي اثر منصـوري (١٣٩٤ و ١٣٩٦)، به منظور تحليل درزماني و گردآوري داده ها با بهره گيري از شم زباني نويسندگان بـه عنـوان کـاربر زبان فارسي به منظور تحليل هم زماني صورت گرفته است .