چکیده:
تفاوت ارزشهای اخلاقی و حقوقی در این است که ارزشهای حقوقی ضامن اجرای حکومتی دارند و اگر حق کسی پایمال شود، دستگاههای حکومتی موظف به پیگیری آن میباشد. افزون بر این، دستگاههای مزبور برای تشویق کسانی که حقوق دیگران را رعایت میکنند و ارزشهای حقوقی را محترم میشمارند، پاداشهایی در نظر میگیرند، اما در ارزشهای اخلاقی چنین ضامن اجراییای در کار نیست و ارزش اخلاقی هرکاری بر انگیزه درونی فاعل آن مبتنی است، نه به ترس از معاقبه و مواخذه حکومت. همچنین گاهی بعضی از کارها دو جنبه دارد و از یک جنبه اخلاقی است و از جنبه دیگر حقوقی. بنابراین ممکن است بسیاری از کارها خودبهخود اخلاقی نباشند، اما اگر به نیت اطاعت خدا انجام شوند، ارزش اخلاقی پیدا کنند. این مقاله به این سوال پاسخ میدهد که اگر ارزشهای اخلاقی ضامن اجرای بیرونی ندارد، چه انگیزهای برای رعایت آنها وجود دارد. مکاتب مختلف اخلاقی، درصدد پاسخ به این پرسش هستند.
خلاصه ماشینی:
افزون بر اين، دستگاههای مزبور براي تشويق کساني که حقوق ديگران را رعايت ميکنند و ارزشهاي حقوقي را محترم ميشمارند، پاداشهايي در نظر ميگيرند، اما در ارزشهاي اخلاقي چنين ضامن اجراييای در کار نیست و ارزش اخلاقيِ هرکاري بر انگيزة دروني فاعل آن مبتني است، نه به ترس از معاقبه و مؤاخذة حکومت.
اين مقاله به اين سؤال پاسخ ميدهد که اگر ارزشهاي اخلاقي ضامن اجراي بيروني ندارد، چه انگيزهاي براي رعايت آنها وجود دارد.
بنابراين ضامن اجراي اين ارزشها نيز آگاه ساختن مردم از زيباييهاي کارهاي اخلاقي و تقويت حس زيباشناسانه در رفتار آنان است.
بنا بر اين نظر، اگر کسي رفتار و خدمتي را که نزد مردم بسيار ارزشمند است، صرفاً براي ارضاي عواطف خود انجام دهد، ارزش اخلاقي ندارد.
اسلام در اين خصوص، ديدگاه واقعبينانهاي دارد و معتقد است افراد ميتوانند بهتدريج ارزش اخلاقي کارهاي خود را ارتقا بخشند تا به حد مطلوب برسد؛ به شرط اينکه در هر مرتبه، دچار غرور نشوند و به مرحلة بالاتر بينديشند و براي رسيدن به آن بکوشند.