چکیده:
پژوهش پیش رو به تحلیل عوامل موثر تزلزل در اعتقاد به مهدویت و بررسی بههمپیوستگی عوامل آسیبزا در دوران غیبت از منظر ائمه علیهم السّلام با رویکرد آیندهاندیشی میپردازد. هدف از انجام این پژوهش، ایجاد هشدار به دلیل مواجهه هوشمندانه با عوامل این چالش اعتقادی در زمان معاصر است. مفروض تحقیق، آن است که تصویرپردازی اهلبیت علیهم السّلام از آینده به دلیل معصوم بودن ایشان و دانش آنان به منتظران کمک میکند تا میزان صحت و انحطاط در اعتقاد به مهدویت را همانند مشاهدهگر ببینند و بر اساس آن، راهبرد مناسبی برای مقابله با لغزش اعتقادی اتخاد کنند. روش تحقیق مقاله از نوع توصیفی-تحلیلی بر پایه مطالعات کتب حدیثی و آیندهپژوهی است. با رویکرد آیندهنگری درمییابیم این مسئله در قالب تحلیل رویدادهای تاثیرگذار بر گسستن اعتقادات منتظران، قابل بررسی است؛ لذا ائمه علیهم السّلام نخست، خطر وقوع تهدیدها را گوشزد کردهاند، در مرحله دوم با اشاره به عوامل و مراحل لغزشها آنها را مجموعهای بههمپیوسته و موجب گسستن از اعتقاد به مهدویت در آینده دانستهاند و در مرحله سوم بر گذر شیعه از تهدیدها با درایت و هوشیاری در آینده تاکید کردهاند.
خلاصه ماشینی:
در نگرش سطحی، شیعه در زمان غیبت، چارهای جز تن دادن به وضع موجود و دور ماندن از وضع مطلوب را ندارد؛ در حالی که با رویکرد آیندهاندیشی و با اتکا بر روشهای آیندهپژوهی میتوان زوایای انحراف از اعتقاد به مهدویت را شناخت و با اقدامی پیشدستانه از تهدیدهای اعتقادی دوران غیبت در امان ماند؛ از این رو شناخت علل و عوامل لغزش اعتقادی مهدیباوران در زمان غیبت، یک ضرورت است که شیعه به وسیله آن میتواند برای مواجهه هوشمندانه با لغزشها از آن بهره گیرد و از تبدیل شدن آن به بحران و جریان دراز دامن در نسل بعد جلوگیری کند.
3 نکته قابل تأمل در روایات دال بر حیرت جامعه مهدیباور در عصر غیبت، این است که این عامل مخرب اعتقاد به مهدویت، روند افزایشی و سریعی دارد و به رغم حضور علما یا نایبان خاص و امثال آنان، شیعه از خطر آن در امان نیست، تعبیر «لَا يَزَالُونَ وَ لَا تَزَالُ حَتَّى يَبْعَثَ اللَّهُ لِهَذَا الْأَمْرِ مَنْ لَا يَدْرُونَ خُلِقَ أَمْ لَمْ يُخْلَقْ» 4 بیانگر آن است که این تهدید موجب میشود ولادت امام مهدی؟عج؟ و وجود آن حضرت برای برخی ثابت نشود و آنان از پیوستن به شیعیان اثناعشری باز مانند.
دقت در روایات و مطالب پیشگفته نشان میدهد حیرت در مسئله امامت -چه درباره اصل آن و چه مسائل مربوط به آن- موجب بهتزدگی جامعه در دوران غیبت خواهد شد و پیامدهای آن، جامعه را به گمراهی و انحطاط فکری در حوزه عمل و اعتقاد میکشاند و موجب لغزش دینی یا انحطاط در سلوک مهدوی میشود؛ به گونهای که معتقدان به امر امامت یا با عمل و اعتقادی ناسازگار با اندیشه مهدویت -از قبیل توقف در امامت و تمرد از اطاعت نواب آن حضرت- گمراه و صدوق، کمال الدین، ج1، ص286.