چکیده:
نقد مارکسیستی گونهای از نقد ادبی است که از ارتباط جامعه و ادبیات سخن میگوید. در نقد مارکسیستی ادبیات را بر اساس شرایط تاریخی پدیدآورندۀ آن تحلیل میکنند. بنابراین برای نقد مارکسیستی شناخت زمینۀ تاریخی آن نیز ضرورت دارد با اشغال ایران و عراق و منطقۀ کردستان بعد از جنگ جهانی اول توسط نیروهای متفقین و روسیه، جریانی بر ادبیات فارسی و کردی مسلط میشود که بسیاری از نویسندگان آنها را تحت تأثیر مارکسیسم و کمونیسم روسیه قرار میدهد. جامعۀ ایران در خلال و بعد از جنگ جهانی اول به دلیل ناکارآمدی نظام حاکم درگیر مشکلاتی همچون؛ فقر و تنگدستی، وجود نظام طبقاتی و فشار حاکم بر مردم توسط حکومت وقت بوده است، کردستان عراق نیز از دیرباز محل نزاع با دولت و حکومتهای مرکزی وقت خود در پی یافتن حکومت و دولتی مستقل بوده است، اندیشۀ ناسیونالیست کردی در کردستان عراق و نیز تأثیرپذیری جامعۀ ایران و کردستان عراق از جریانهای کمونیستی و مارکسیستی بعد از جنگ جهانی اول این زمینه را فراهم میکند که به بررسی آثار نویسندگان ادبیات فارسی و کردی و تأثیرپذیری آنها از این جریانها پرداخته شود. در این پژوهش به نقد مارکسیستی رمان ژانی گل و دختر رعیت که میتوان گفت در ادبیات فارسی و کردی هر دو اثر جزو نخستین داستانهای واقعگرای اجتماعی هستند بر اساس مؤلفههای نقد مارکسیستی پرداخته شده است و پس از بررسیهایی که در این پژوهش انجام گرفته مشخص شده است که؛ محمود اعتمادزاده و ابراهیم احمد رمانهایشان را وسیلهای برای بیان افکار خود قرار دادهاند.
Among the interdisciplinary research, sociology of literature one of the new approaches toward literary criticism, which analyzes and examines the issues of society in literary work and deals with the interaction of society and literature. Among criticism school, the history of Marxist belong 20 th century. In this type of criticism, the relationship between society and literature is discussed and literature is analyzed based of historical condition, in which, is created. As a result, knowledge Marxist criticism is essential. After World War (I) and the occupation of Iran, Iraq and the Kurdistan in Iraq region by the allied forces, Marxism and Russian communism dominated Persian and Kurdish literature and their authors are influenced by the challenges in society of Iran and Iraqi Kurdistan during and after war, as well as their influence from Marxist and communist currents, provide this context to examine the works of Persian and Kurdish literature’s writers and their influence from these currents, In this research, the novel Daughter of a Peasant by Mahmoud Etemadzadeh and Jani Gal by Ebrahim Ahmad, wich are among the first social realist stories in Persian and Kurdish literature, has been studied. The study is based on the Marxist school and Marxist criticism and its components. The results indicate that the political and social conditions of the time of both authors had an impact on their works and these works were a mean of expressing their thoughts and ideology, which are Marxist- socialist thoughts.