چکیده:
در تحلیل کارایی شرکتهای توزیع برق، مطابق فرضیه صرفههای مقیاس، به دلیل وجود ویژگیهای انحصار طبیعی (یعنی وجود صرفههای مقیاس و صرفههای تنوع محصول)، انتظار بر آن است که شرکتهای بزرگتر، کارایی فنی بیشتری داشته باشند (با فرض ثبات سایر شرایط). برای بررسی این موضوع، مطالعه حاضر، کارایی فنی، صرفههای مقیاس و صرفههای تنوع محصول شرکتهای توزیع برق ایران را طی دوره زمانی 1396-1390 ارزیابی و رابطه آنها را با اندازه شرکت بررسی نمود. برای این منظور از تکنیک تحلیل مرز تصادفی و رهیافت تابع فاصله نهاده استفاده گردید. یافتهها نشان میدهند که با افزایش اندازه شرکتها، کارایی فنی آنها ابتدا کاهش و سپس افزایش مییابد. همچنین مطابق نتایج، صرفههای مقیاس در اغلب شرکتها وجود داشته، هرچند که با افزایش اندازه شرکتها، بهرهمندی آنها از مزایای صرفههای مقیاس، کاهش مییابد. در نهایت اینکه، صرفههای تنوع محصول در تمامی شرکتهای مورد بررسی مشاهده گردیده و میزان آن، با افزایش اندازه شرکتها، کاهش یافته است. بدین ترتیب میتوان گفت که فرضیه صرفههای مقیاس دال بر کارایی فنی بیشتر شرکتهای بزرگتر تأیید نمیشود، هرچند، شرط لازم برای برقراری ساختار انحصار طبیعی در شرکتهای توزیع برق ایران وجود دارد.
In analyzing the efficiency of electricity distribution companies, according to the economies of scale hypothesis, due to the existence of natural monopoly properties, larger firms are expected to be technically more efficient (ceteris paribus). To investigate this issue, this study assessed the technical efficiency, economies of scale, and economies of scope of Iranian electricity distribution companies during 2011-2017 and examined their relationship with company size. For this purpose, the stochastic frontier analysis technique and the input distance function approach were used. The results show that technical efficiency first decreases and then increases with increasing company size. The results also show that economies of scale are present in most companies, although the use of economies of scale decreases as company size increases. Finally, economies of scope were observed in all the companies studied, and their magnitude decreases as company size increases. Therefore, it can be said that the hypothesis of economies of scale implying higher technical efficiency of larger companies, is not confirmed, although the necessary condition for the establishment of a natural monopoly is present in Iranian electricity distribution companies
خلاصه ماشینی:
براي بررسي اين موضوع ، مطالعه حاضر، کارايي فني، صرفه هاي مقياس و صرفه هاي تنوع محصول شرکت هاي توزيع برق ايران را طي دوره زماني ١٣٩٦-١٣٩٠ ارزيابي و رابطه آنها را با اندازه شرکت بررسي نمود.
بدين ترتيب ميتوان گفت که فرضيه صرفه هاي مقياس دال بر کارايي فني بيشتر شرکت هاي بزرگ تر تأييد نميشود، هرچند، شرط لازم براي برقراري ساختار انحصار طبيعي در شرکت هاي توزيع برق ايران وجود دارد.
از همين روي، مطالعه حاضر ضمن برآورد کارايي، صرفه هاي مقياس و صرفه هاي تنوع محصول ٢ شرکت هاي توزيع برق ايران طي دوره زماني ١٣٩٦-١٣٩٠، رابطه آنها را با اندازه شرکت هاي مذکور مورد بررسي قرار ميدهد.
کومباکار و همکاران ٣ (٢٠١٥) کارايي فني، تغييرات فني و صرفه هاي مقياس شرکت هاي توزيع برق نروژ را طي دوره زماني ٢٠١٠-١٩٩٨ مورد بررسي قرار داده اند.
فلاحي و احمدي (١٣٨٤) و فلاحي و احمدي (١٣٨٥) به بررسي کارايي و صرفه هاي مقياس در شرکت هاي توزيع برق ايران پرداخته اند.
سخنور و همکاران (١٣٩٢) کارايي، صرفه هاي مقياس و صرفه هاي تنوع محصول را در شرکت هاي توزيع برق ايران مورد بررسي قرار داده اند.
بدين ترتيب به نظر ميرسد که مطالعات داخلي چنداني در زمينه رابطه کارايي، صرفه هاي مقياس و صرفه هاي تنوع محصول شرکت هاي توزيع برق ايران با اندازه آنها وجود ندارد که اين امر در مطالعه حاضر مورد بررسي قرار ميگيرد.
International Journal of Energy Economics and Policy, 7(3), pp.
Quality of service, efficiency and scale in network industries: an analysis of European electricity distribution.