چکیده:
بررسی صور خیال شاعرانه، از راههای شناخت شباهتها و تفاوتهای آثار ادبی است که سبک و ارزش هنری اثر را روشن میسازد و میزان قدرت نوآوری و بهرهگیری شاعر را از میراث گذشتگان مشخّص میکند. همچنین جذّابیت آثار هنری، ناشی از چگونگی ساختار آنهاست و این ساختار است که وجه تمایز و برتری آنها را نسبت به دیگر آثار ادبی نشان میدهد. دستگاه بلاغی مهمترین دستگاه زبان ادبی است که روند آفرینش ادبی در آن برجستهتر از سایر دستگاههای زبان است. تشبیه اساسیترین رکن این دستگاه است که اجزای دیگر، مانند استعاره، تشخیص، مجاز و کنایه از آن ناشی میشوند. با بررسی ساختار تشبیه بهصورت دقیق میتوان تحوّلات سبکی دستگاه بلاغی را نیز نشان داد. در این تحقیق، انواع تشبیهات «خسرو و شیرین» از وجوه مختلف بلاغی، وجه شبه، ادات، حسّی و عقلی بودن، مفرد و مرکّب بودن، ساختار ظاهری و شکلی و بسامد بهکارگیری تشبیه بررسی و دستهبندی شده و سپس تحلیلی علمی و آماری از آن ارائه گردیده است. این پژوهش کاملاً جنبة علمی دارد؛ یعنی تمام تشبیهات خسرو و شیرین مورد بررسی قرار گرفته است. در داستان خسرو و شیرین که ۵۳۰۰ بیت دارد، ۱۰۰۵ تشبیه دیده میشود؛ یعنی ۱۹ درصد از کلّ ابیات. توجّه به این آمار، قدرت تصویرگری نظامی و هنر وی را آشکار میسازد.
Examining imagery is a way of recognizing the similarities and differences of literary works and clarifies the style and artistic value of the work and determines the extent of the poet's power of innovation and use of the heritage of the past. Also, the attractiveness of works of art is due to the way they are structured, and this structure shows their distinction and superiority over other literary works. Rhetorical figures are the most important literary language figures in which the process of literary creation is more prominent than other language figures.Simile, is the most fundamental pillars of rhetorical figures such as metaphor, metonymy and characterization are caused by it. In this study, imagery in Xosrow and Sirin, from various aspects such as the Modal analogy, sensory and intellectual, singular and complexity, morphology, frequent use of metaphor and simile common are evaluated, classificated, and compared, and after adjustment for a variety of similes, a scientific and statistical analysis is presented. The main focus of this study was to compare the types of similes, in terms of the aforementioned characteristics, to determine the rate of innovation and imitation of Nizami.The story of Xosrow and Sirin, is 5300 bits, which in 1005 bits (19 percent), the simile is used. The highlights of this research, is a new and innovative imageries in the Nizami's similes which shows initiative and creativity in bringing new meanings and themes.
خلاصه ماشینی:
بررسي تشبيه در شعر نظامي گنجوي (با تکيه بر خسرو و شيرين ) زينب نصيري چکيده بررسي صور خيال شاعرانه ، از راه هاي شناخت شباهت ها و تفاوت هاي آثار ادبي است که سبک و ارزش هنري اثر را روشن ميسازد و ميزان قدرت نوآوري و بهره گيري شاعر را از ميراث گذشتگان مشخص ميکند.
در اين تحقيق ، انواع تشبيهات «خسرو و شيرين » از وجوه مختلف بلاغي، وجه شبه ، ادات ، حسي و عقلي بودن ، مفرد و مرکب بودن ، ساختار ظاهري و شکلي و بسامد به کارگيري تشبيه بررسي و دسته بندي شده و سپس تحليلي علمي و آماري از آن ارائه گرديده است .
در اين مقاله به بررسي و تحليل تشبيهات خسرو و شيرين از لحاظ ساختار تشبيه ، جايگاه وجه شبه و ادات تشبيه ، حسي ، عقلي و مجرد بودن ، مفرد و مرکب بودن طرفين تشبيه و شکل ظاهري آن ها پرداخته شده و در نهايت به وسيلۀ جدول يافته هاي پژوهش به شکل آماري و دقيق ثبت گرديده است تا مخاطب در يک نگاه اجمالي بتواند به نتيجۀ اين بررسي و تحليل دست يابد.
در اين نوع تشبيه فقط مشبه و مشبه به ذکر شده ، گاهي به شکل ترکيب اضافي ديده ميشود و به دليل عدم حضور وجه شبه و ادات تشبيه ، خيال انگيزي زيادي در ذهن خواننده ايجاد ميکند.