چکیده:
نحوه پیدایش انسان در عالم ماده از دیرباز مورد بحث و آرزیابی فلاسفه بوده
است. از آنجایی که حقیقت انسان را نفس او تشکیل میدهد. ء در نحوه به
وجود آمدن «نفس» بسیاری از فلاسفه نظریه پردازی کردهاند که البته از این
میان سه نظریه بیشتر مورد توجه قرار گرفته استء نظریه اول به افلاطون تعلق
دارد که قائل به قدیم بودن وجود نفس هست نظریه دوم مربوط به ارسطو و
حکماء مشاء است که وجود نفس را حادث اما حدوث آنرا روحانی میدانند و
قائل هستند که نفس روحانیه الحدوث و روحانیه البقاء است و نظریه سوم را
ملاصدرا مطرح کرده است که نفس جسمانیه الحدوث و روحانیه البقاء استء از
طرف دیگر با استفاده از قواعد متقن فلسفی از جمله قاعده «الواحد» و «امکان
اشرف» و همچنین با استناد به آیات و روایات نظریه دیگری را مطرح میکند
که نفس انسانی اولین و برترین مخلوق و همان صادر نخستین هست و از آن
به حقیقت محمدیه یاد میشود که تمام مخلوقات الهی بعد از آن و از طریق آن
خلق شده اندء حال این سوال مطرح میشود که این نظریه چگونه با نظریه
حدوث نفس انسانی آن هم حدوث مادی و جسمانی قابل جمع هستء مقاله
حاضر در مقام تبیین سازگاری این دو نظریه برآمده است.
خلاصه ماشینی:
از آنجایی که حقیقت انسان را نفس او تشکیل می دهد، در نحوه به وجود آمدن «نفس» بسیاری از فلاسفه نظریه پردازی کرده اند که البته از این میان سه نظریه بیشتر مورد توجه قرار گرفته است ، نظریه اول به افلاطون تعلق دارد که قائل به قدیم بودن وجود نفس هست نظریه دوم مربوط به ارسطو و حکماء مشاء است که وجود نفس را حادث اما حدوث آنرا روحانی میدانند و قائل هستند که نفس روحانیه الحدوث و روحانیه البقاء است و نظریه سوم را ملاصدرا مطرح کرده است که نفس جسمانیه الحدوث و روحانیه البقاء است، از طرف دیگر با استفاده از قواعد متقن فلسفی از جمله قاعده «الواحد» و «امکان اشرف» و همچنین با استناد به آیات و روایات نظریه دیگری را مطرح میکند که نفس انسانی اولین و برترین مخلوق و همان صادر نخستین هست و از آن به حقیقت محمدیه یاد میشود که تمام مخلوقات الهی بعد از آن و از طریق آن خلق شده اند ، حال این سوال مطرح میشود که این نظریه چگونه با نظریه حدوث نفس انسانی آن هم حدوث مادی و جسمانی قابل جمع هست، مقاله حاضر در مقام تبیین سازگاری این دو نظریه برآمده است.
بعد از تبیین حقیقت نفس و اثبات تجرد آن، کیفیت و چگونگی تکوّن آن را مورد بحث و کاوش قرار میدهد که سه نظریه را در این زمینه مطرح و بررسی مینماید: 1- نظریه افلاطون که معتقد است نفس از حیث زمانی قبل از بدن و از ازل خلق شده است.