چکیده:
سد کارون سه در شهرستان ایذه به عنوان یکی از بزرگترین سدهای قوسی خاورمیانه است که به دلیل موقعیت جغرافیایی و جاذبههای اکوتوریسمی موجود در منطقه، میتواند نقش مهمی در توسعه گردشگری روستایی داشته باشد. در این تحقیق هدف بررسی نقش این سد در توسعه گردشگری روستاهای بالادست است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر مطالعات میدانی با استفاده از ابزار پرسش نامه است. حجم نمونه 330 نفر محاسبه و پرسشگری در 3 روستای بالادست انجام شد. نتایج نشان داد که سد کارون سه در سطح معناداری کمتر از 05/ 0 در بهبود شاخص های اقتصاد گردشگری روستاهای بالادست نقش داشته است. میانگین شاخص ها برابر با 56/ 3 به خوبی این مطلب را تایید می نماید. نتایج نشانگر این است که با ساخت سد، مشاغل خدماتی، رونق صنایع دستی، افزایش درآمد، افزایش فرصت های شغلی، بهبود ساخت و سازها، افزایش ارزش زمین و افزایش سرمایه گذاری شکل گرفته است. نتیجه آزمون ویلکاکسون در سطح معناداری کمتر از 05/ 0 نشانگر نقش سد در بهبود امکانات گردشگری روستاهای بالادست است. میانگین آزمون در قبل از ساخت سد برابر با 09/ 2 و در بعد از ایجاد برابر با 67/ 3 گزارش می شود. مقایسه میانگین به خوبی از بهبود امکانات گردشگری بعد از ساخت سد اشاره دارد. همچنین نتیجه آزمون ویلکاکسون از نقش سد در جذب گردشگران داخلی(شهرستانی، استانی و استان های همجوار) اشاره دارد. در میان سه روستای بررسی شده، روستای شیوند بزرگ اختلاف معناداری با روستاهای دیگر از نظر توسعه گردشگری دارد که فاصله مکانی روستاها نسبت به سد بسیار تاثیرگذار بوده است.
Construction and development of the infrastructure needed pave the way for development. Dams can manage water sources and the environment, and are therefore one of the most important infrastructures needed for development. Dams provide a high capacity for tourism development. Karun-3 Dam, Izeh, is one of the biggest arch dams in the Middle East which can play in important role in rural tourism development due to its geographical location and ecotourism attractions. The purpose of the research was to study the role of this dam in tourism development in upstream villages. The research method was descriptive-analytical based on field study and using questionnaires as the research tool. The sample included 330 persons living in three upstream villages. The results showed that Karun-3 Dam has had a role in improving tourism economy indices in upstream villages (p < 0.05). The mean of indices was 3.56, which clearly confirms the positive role. The results indicate that dams develop service jobs and handicrafts, increase revenue and job opportunities, improve construction, increase the value of lands, and encourage investment. The results of Wilcoxon Test (p < 0.05) indicates the role of dams in improving tourism facilities in upstream villages. The mean of the test was 2.09 before the construction of the dam and 3.67 after it, which clearly shows the improvement of tourism facilities after the construction of the dam. Furthermore, the results of Wilcoxon Test indicate the role of dams in attracting local tourists from adjacent cities and provinces. From among the three villages investigated, Large Sheyvand Village had a significant difference from the perspective of tourism development, indicating the significant role of the distance between the villages and the dam.
خلاصه ماشینی:
کلیدواژگان: سد کارون سه، توسعه پایدار گردشگری، گردشگری روستایی، شهرستان ایذه ١ مقدمه _ روستاها پتانسیل بالایی در راستای جذب توریست دارند اما در بسیاری از موارد ایجاد و توسعه زیرساخت های فیزیکی و توسعه ای در سطح یک منطقه می تواند به روند رو به رشد صنعت گردشگری روستایی کمک نماید و این روند را تسریع ببخشد(٥٦ ,٢٠١٥,Richards).
Three Gorges 2 -Aswan 3 -Pak mun به نظر می رسد که در صورتی که مدیریت بهینه و مطلوبی چه قبل و چه بعد از ایجاد سد در راستای بهره وری بهتر از آن و همچنین منابع محیطی وجود داشته باشد، مسلماً می توان از ظرفیت های آن در راستای توسعه پایدار محیطی استفاده کرد(سعادتی و همکاران ،١٣٨٨، ٢)؛ اما درصورتی که این گونه نباشد و مدیریت و نگرش سیستمی نیز در سطوح مختلف حاکم نباشد، نتیجه آن بروز مسائل و پیامدهای جدیدی است که گریبان گیر نقاط روستایی و شهری خواهد شد؛ بنابراین روستاها در پیوند مستقیم با طرح های توسعه ای سدسازی قرار دارند و این طرح ها تأثیرات کاملاً مشخصی بر زندگی اجتماعی و اقتصادی روستاییان میگذارند.
در حریم کارگاه و دریاچه کارون سه ، تعداد ٦٣ نقطه آبادی کوچک و بزرگ واقع شده که ٣٩ روستا عرصه و اعیان خود و مابقی بخشی از اراضی خود ر ازدست داده اند(جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران ،١٣٨١،٣٦)؛ بنابراین این سد تأثیرات فضایی-مکانی مختلفی را بر حوزه پیرامون خود از جمله نقاط روستایی تحت نفوذ بر جای گذاشته است ؛ چراکه با ایجاد این سد ابعاد فضایی-مکانی و روند توسعه روستاها و نقاط شهری در منطقه تحت شعاع آن قرارگرفته است .