چکیده:
خورشید از اسطورهها و نقشمایههای ایرانی است که به دفعات و در طی قرون متمادی توسط نگارگران و نقاشان ایرانی استفاده شده است و به تدریج با توجه به اهمیت زنان در دورههای مختلف، نامها و القابی پیدا میکند که به نظر میرسد به نگاره خاتون تغییر شکل پیدا کرده است. مطالعه نقش و فرم نگاره خاتون بر اساس مبانی نظری زیبایی شناسی اسلامی در آثار نقاشی هنرمندان معاصر، پرسش اصلی این مقاله است. این مقاله با اتخاذ روش تحلیلی و توصیفی، ضمن مروری بر منشا اسطورهای نگاره خاتون و وجه تسمیه آن میکوشد تا جایگاه این نقش را در آثار هنرمندان معاصر بخصوص نقاشان مکتب سقاخانهای مطالعه کند و این نگاره را بر اساس زیبایی شناسی اسلامی مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. نتیجه این پژوهش نشان داد زنانی که در آثار نقاشی دوره قاجار و بعدها در آثار نقاشی معاصر به خصوص مکتب سقاخانهای به نمایش در آمده است، به نگاره خورشید و در نهایت خاتون کنونی شباهت دارند و مترادف هم به لحاظ معنا و تصویر هستند. این نگاره شکل دوبعدی دارد و بعد سوم را القا نمیکند و زبان و بیانی انتزاعی و تمثیلی دارد و در عین حال زن ایرانی باحجاب را به نمایش میگذارد. در رنگ آمیزی اثر هم غالب اوقات رنگها برگرفته از رنگهای عرفانی و نگارگری ایرانی است که ریشه در دین مقدس اسلام دارد. این نگاره به لحاظ تقارن و فرم دایره نیز میتواند تا حدودی زیبایی شناسی اسلامی را شامل شود.
خلاصه ماشینی:
مطالعه نقش و فرم نگاره خاتون در آثار نقاشي هنرمندان معاصر با تاکيد بر رويکرد زيبايي شناسي اسلامي رضا علي پور گروه هنر، واحد آبادان ، دانشگاه آزاد اسلامي ، آبادان ، ايران 1 فاطمه سرکاراتي گروه پژوهش هنر، واحد ااکترونيکي، دانشگاه آزاد اسلامي ، تهران ، ايران چکيده خورشيد از اسطوره ها و نقش مايه هاي ايراني است که به دفعات و در طي قـرون متمـادي توسـط نگـارگران و نقاشـان ايرانـي استفاده شده است و به تدريج با توجه به اهميت زنان در دوره هاي مختلف ، نام ها و القابي پيدا ميکند که به نظر مـيرسـد بـه نگاره خاتون تغيير شکل پيدا کرده است .
(هينلز، ١٣٨٦: ٧٥) روش تحقيق : اين تحقيق ، با روش توصيفي- تحليلي و با مطالعه بازتاب فرم اسطوره خورشيد به نقش نگـاره خـاتون بـا تاکيـد بـر رويکـرد زيبايي شناسي اسلامي در آثار نقاشي هنرمندان معاصر با بهره گيري از منابع کتابخانه اي و اينترنتي انجام شده است .
3 Beilero phon 4 Bheki 5 Janus ٦ mithra، خورشيد، خداي آريايي، او را در ميان خدايان ايراني به عنوان متفق اهورامزدا، خداي روشني (سپنتا مينو) در جنگ عليه اهريمن (انکره مينو) خداي تاريکي، مي دانند 7 Duality (به تصویر صفحه رجوع شود) تصوير ١: "آرايه اي از زمان هخامنشيان " (بخورتاش ، ١٣٨٦، نگاره ١١٨) در ارتباط با ذکر شکل مونث خورشيد و در بررسي اساطير و نيز در لغت نامه دهخـدا بـه موضـوع جـالبي برمـيخـوريم کـه خورشيد مونث است .