چکیده:
حضرت ولیعصرعج، خود، همانند منتظران در انتظار اذن الهی به ظهور و قیام برای برپایی عدلوداد در سراسر جهان است. پیرامون چگونگی آگاهی امام مهدی عج از زمان ظهور نظرات مختلفی مطرح است. یکی از احتمالات الهام به آن حضرت است. روایت «اذا اراد الله اظهار امره نکت فی قلبه نکته؛ هنگامی که خدای متعال اراده کند امر او را ظاهر سازد...» چگونگی اطلاع امام از وقت ظهور را عنوان کرده است. گردآوری منابع و نسخ این روایت و اعتبارسنجی و بررسی دلالی آن میتواند خواننده را در فهم بهتر از چگونگی آگاهی موعود نسبت به زمان قیامش آگاه و به دو مرحلهای بودن ظهور و قیام توجه داشته باشد. هرچند با بررسیهای فقه الحدیثی روشن میشود که این روایت از جهت اعتبار نیاز به کاوش و بررسی بیشتری دارد؛ اما مهم آن است که محتوای آن منافاتی با عقل و قرآن و سنت قطعی ندارد و می توان برای آن مویداتی از فرهنگ روایی شیعه به دست آورد. این نوشتار علاوه بر هدف مزبور، چگونگی تشبیه وقت قیام به زمان وقوع نفخ صور در کلام معصوم و مراحل کار امام مهدی عج بهترتیب ظهور و قیام را نیز بررسی خواهد کرد.
خلاصه ماشینی:
هرچند با بررسیهای فقه الحدیثی روشن میشود که این روایت از جهت اعتبار نیاز به کاوش و بررسی بیشتری دارد؛ اما مهم آن است که محتوای آن منافاتی با عقل و قرآن و سنت قطعی ندارد و میتوان برای آن مؤیداتی از فرهنگ روایی شیعه به دست آورد.
این نوشتار علاوه بر هدف مزبور، چگونگی تشبیه وقت قیام به زمان وقوع نفخ صور در کلام معصوم و مراحل کار امام مهدی( بهترتیب ظهور و قیام را نیز بررسی خواهد کرد.
بر پایه روایت تفسیریه، امام مهدی( اصل زمان ظهور را به دمیدن شیپور – که در اصطلاح به آن نفخ صور میگویند – تشبیه کرده است.
اختلاف متن حدیث در نسخ بر اساس نقل حاضر، امام صادق( همان ابتدا آیه «فَإِذا نُقِرَ فِي النَّاقُورِ» 6 را تفسیر کردهاند؛ اما طبق نقل دیگری که با اختلافی اندک در چند منبع آمده 7 و در نسخه کافی وجود ندارد، ابتدا مفضلبنعمر از امام صادق( در ارتباط با تفسیر جابر سؤال میکند: «سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ( عَنْ تَفْسِيرِ جَابِرٍ» و امام در پاسخ فرمودند: «لَا تُحَدِّثْ بِهِ السُّفَّلَ فَيُذِيعُوهُ؛ آن را برای افراد پست و فرومایه مخوان كه آن را ضايع میكنند.
صدوق، کمال الدین، ج2، ص349؛ کشّی، رجال، ص192؛ مسعودی، اثبات الوصیة، ص269.
7 البته محتوای قسمتی از حدیث که در ارتباط با چگونگی اطلاع امام مهدی( از وقت ظهور است، با روایات دیگری که در این نوشتار به آن اشاره خواهد شد، تقویت میشود.
صدوق، کمال الدین، ج2، ص349، ح42؛ طوسی، الغیبة، ص164؛ اثبات الوصیة، ص269.