چکیده:
بیانات دینی درباره حوض کوثر را میتوان از معارف عمیق اسلام دانست. تحلیل حقیقت حوض کوثر میتواند موجب تعمیق باور به این آموزه دینی و ایجاد تصویری روشن از آن شود. این نوشتار در پاسخ به این پرسش که «حقیقت حوض کوثر چیست؟»، با روش توصیفی ـ تحلیلی، ضمن دقت در ویژگیهای حوض کوثر در روایات، به تبیین و تحلیل این پدیده و تبیین سرچشمههای آن با رویکرد عرفانی پرداخته است. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که پیوستگی دنیا و آخرت از سنخ ظهور و تجلی است و در آخرت باورها و اعمال انسان، تجسم پیدا میکند. حوض کوثر ظهور حقیقت هدایتی است که انسان در دنیا از طریق تعالیم قرآن و عترت دریافت نموده است؛ لذا دریافت هدایت در دنیا از اولیای دین، در آخرت به شکل دریافت شراب طهور از ساقی کوثر ظهور میکند. سرچشمه حوض کوثر دو نهر بهشتی به نام «تسنیم» و «ماء معین» است. «تسنیم» برترین شراب بهشتی است که مقربان آن را به صورت خالص مینوشند. «ماء معین» نیز یکی از شرابهای ویژه بهشتی است. ترکیب «تسنیم» و «ماء معین» در حوض کوثر را میتوان ترکیبی از علوم توحیدی و محبت ولایت الهی دانست.
Resurrection is one of the pillars of Islamic beliefs and is greatly emphasized in the Qur'an. Is any approach to human compatible with the Qur'anic Resurrection? My purpose in this article is to present the reality of the Qur'anic Resurrection and a correct approach to human beings, according to which the Qur'anic Resurrection makes sense. The method of this article is library-based in collecting information and descriptive-analytical in problem solving. The most important outcomes of this article are: 1. The two-dimensionality of man is clearly obtained from the "Tawaffi" verse; therefore, human has a material body and an abstract soul; 2. The materialists and polytheists of Mecca at the beginning of Islam and some theologians who have a mere materialistic approach towards the reality of human being, all have problems in the correct image of the Resurrection; 3. The only correct approach towards human that is compatible with the Qur'anic Resurrection is the approach of Islamic philosophers and some other theologians, according to which, human‟s abstract soul remains after his/her death and returns to his/her body in the Day of Resurrection.
خلاصه ماشینی:
هرچند باور به وجود حوض کوثر به عنوان يکي از مواقف مهم قيامت و محل استقبال از بهشتيان، مورد اتفاق نظر علماي شيعه و اهلسنت است (صدوق، 1414ق، ص 65؛ جرجاني، 1325ق، ج 8، ص 320؛ عثمان، 1430ق، ص 367)، اما تاکنون در زمينه تبيين ويژگيهاي حوض کوثر و سرچشمههاي آن پژوهش کامل و دقيقي انجام نشده است.
معناي اصطلاحي حوض نزد مفسران در اصطلاح متون ديني مربوط به معاد، اين واژه براي اشاره به حوضي است که يکي از مواقف قيامت است و بهشتيان در بدو ورود از آن مينوشند و پيامبر( را در کنار آن ملاقات ميکنند (طوسي، بيتا، ج 10، ص 417؛ قرطبي، 1364، ج 20، ص 217).
آيتالله جوادي آملي نيز در تبيين معناي کوثر معتقد است که اين واژه به معناي خير کثير است و ساير معاني متعددي که براي کوثر بيان شده در حقيقت مصاديق کوثر و خير کثيرند و کوثر محدوديتي ندارد و مصاديق بسياری در دنيا و آخرت دارد (جوادي آملي، 21/01/1399).
بنابراين با توجه به آيات قرآن، تسنیم نام نهري است که از مراتب بالاي بهشت جاري شده و فقط مقربان ميتوانند از آن به صورت خالص بنوشند؛ اما ساير بهشتيان مخلوطي از تسنيم و شرابهاي ديگر بهشتي را مينوشند که با تعبير «رحيق مختوم» به آن اشاره شده است.
نتيجهگيري با بررسي متون ديني در باب حوض کوثر، روشن شد که حوض کوثر يکي از مواقف بسيار مهم قيامت است که پيامبر( در آنجا حضور دارد و قرآن و اهلبيت( بر او وارد ميشوند.