چکیده:
ادبیات معاصر عربی به دلیل نقش مهمی که در انتقال فرهنگ و اندیشه معاصر عرب دارد، جایگاه ویژهای را در برنامه درسی رشته زبان و ادبیات عربی در دانشگاههای ایران به خود اختصاص داده است. به طوری که برای آشنایی با ادبیات معاصر عربی، دروس مختلفی در مقاطع مختلف تحصیلی تحت عناوین متون نظم و نثر معاصر عربی ارائه شده است و همچنین به منظور تحقق اهداف آموزش متون معاصر، درسگفتارها و کتابهای مختلفی چه در ایران و چه در دنیای عرب تدوین و تألیف شده است. بی شک نقد و بررسی آثار منتشر شده در این زمینه، گامی مهم در جهت تحقق اهداف آموزش متون ادبی معاصر خواهد بود. از این رو، جستار حاضر بر آن است تا کتاب «الأدب العربی الحدیث؛ مدارسه وفنونه وتطوره وقضایاه ونماذج منه» اثر «محمد صالح الشنطی» را با روش توصیفی-تحلیلی مورد نقد و ارزیابی قرار دهد و ضمن معرفی کتاب به تبیین برجستگی ها و کاستی های کتاب در دو بخش شکلی و محتوایی بپردازد. برخی از یافتههای این جستار نشان می دهد؛ جامعیت و فراگیری مباحث، هدفمندی در انتخاب متون، تحلیل و بررسی متون نظم و نثر، پرداختن موضوعی به نوآوری های ادبی، از مهم ترین موارد برجستگی و عدم ارائه تعریف مشخص از اصطلاحات، دخالت عقائد شخصی در ارائه تحلیلها، آمیختگی مطالب آموزشی و مباحث نقدی، و ناهماهنگی در پرداختن به رویکردهای ادبی؛ از مهم ترین موارد کاستی هاست.
Modern Arabic literature, because of its important role in transferring the contemporary culture and thoughts of Arabs, enjoys a special status in the curriculum of Arabic language and literature majors in Iranian universities. As a result, to introduce contemporary Arabic literature, various courses entitled contemporary Arabic poetry and prose have been offered at different educational levels. Besides, to achieve this goal, many books and textbooks have been written in Iran and in the Arab world. Undoubtedly, criticizing and reviewing these books is a major step in fulfilling the objectives of teaching contemporary literary texts. Therefore, the present study intends to evaluate the book “Al-Adab Al-Arabi Al-Hadith; ….” authored by Muhammad Saleh Alshanti, using a descriptive-analytical approach. While introducing the book, the article tried to address both its strong points and weaknesses in two domains of form and content. The findings indicate that with regard to form, the book suffers from certain shortcomings such as lack of defining terms, using personal judgments in analyses, compiling rather than composing, mixing didactic and critical issues, and incoherence of literary approaches.
خلاصه ماشینی:
پژوهشنامۀ انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ماهنامة علمي (مقالة علمی ـ پژوهشي)، سال 22، شمارة 3، خرداد 1401، 3 - 21 نقد ساختاری و محتوایی کتاب الادب العربی الحدیث؛ مدارسه وفنونه وتطوره وقضایاه ونماذج منه (ادبیات معاصر عربی؛ بررسی مکاتب، فنون ادبی و سیر تحول آن با ذکر نمونههایی از نظم و نثر) عبدالعلی آلبویه لنگرودی 1 چكيده ادبیات معاصر عربی بهدلیل سهم مهمی که در انتقال فرهنگ و اندیشۀ معاصر عرب دارد، جایگاه ویژهای را در برنامۀ درسی رشتۀ زبان و ادبیات عربی در دانشگاههای ایران بهخود اختصاص داده است، بهطوریکه برای آشنایی با ادبیات معاصر عربی، دروس مختلفی در مقاطع تحصیلی تحت عناوین متون نظم و نثر معاصر عربی ارائه شده است.
وی درادامه با بیان این مطلب که منابع در زمینۀ ادب معاصر بسیار فراوان است و جستوجوی یک موضوع و پژوهش دربارۀ آن در این منابع قدمگذاشتن در راه پرپیچوخم است، بر ضرورت تألیف چنین کتابی که دردسترس همگان باشد، بیش از پیش تأکید میکند و تلاش خود را بیشتر معطوف گزینش متون نظم و نثر و تحلیل و تبیین آن قرار میدهد تا هم دانشجوی متخصص از آن بهره ببرد و هم دیگر خوانندگان را سودمند افتد.
نویسنده با هدفی که در این کتاب دنبال میکند، میکوشد از همۀ جریانها و رویکردهای تأثیرگذار در تحول شعر معاصر هرچند اندک سخن بگوید و از هریک از آنها نمونههایی کوتاه از متون نظم و نثر بیاورد و آن را شرح و تحلیل کند، حالآنکه در آثار مشابه بیشتر به معانی واژهها بسنده میشود و کمتر به شرح و تحلیل پرداخته میشود؛ این رویکرد در تألیف این اثر توانسته است تا حد بسیار زیادی نیاز مخاطبان را تأمین کند و اثری جامع در اختیار آنان قرار دهد.