چکیده:
امیرکبیر، از تاثیرگذارترین رجال دستگاه دولتی قاجار است که در مدتی اندک، اقدامات اصلاحی مهمی جهت بهبود امور کشور انجام داد. از اسناد باقیمانده او که اهمیت زیادی دارد، نامه های ایشان است که نشان دهندة نوع گفتمان و دیالوگ های او میباشد. این پژوهش به صورت کتابخانه ای به بررسی مختصات سبکی نامه های امیرکبیر، از دیدگاه سبک شناسی نحوی پرداخته و نتایج به صورت توصیفی _ تحلیلی در قالب نمودار بیان شده است . از نظر دسته بندی انواع نثر، نامه های ایشان از نوع نثر مرسل میباشد که نویسنده برای بیان مقصود خود از نگارشی عامیانه استفاده کرده است . مهمترین ویژگیهای نحوی این نامه ها، زبان و بیان محاوره ای آن است . دستور و ساختار زبانی جملات بیشتر شکل گفتاری دارد. وجه مشخصه جملات ، کوتاهی و اختصار آن است ؛ البته در بین کلام ، جملات طولانی نیز وجود دارد. جملات دعایی عربی بخش اندکی از بسامد دستوری را به خود اختصاص داده است . وجه بارز ساختار نحوی نامه ها، دوری از تکلف و لفاظیهای زبانی است . محاوره ای و گفتاری بودن نحو جملات مهم ترین ویژگی نحوی جملات ایشان است . جملات ، ساده ، روشن ، گویا و صریح است و اصل در بیان ایشان بر سادگی جملات بوده است و به عبارت پردازی و جمله بندی متکلفانه توجهی نداشته اند.
خلاصه ماشینی:
از نظر دسته بندي انواع نثر، نامه هاي ايشان از نوع نثر مرسل ميباشد که نويسنده براي بيان مقصود خود از نگارشي عاميانه استفاده کرده است .
اميرکبير نيز سبک نگارشي مخصوص به خود دارد که در نامه هاي ايشان اين امر مشهود است .
مهم ترين سؤال پژوهش اين است که عناصر مهم سبکي نحوي نامه هاي اميرکبير چيست و چه عواملي به نامه هاي ايشان ، سبکي متفاوت و منحصر به فرد بخشيده است ؟ و يا به عبارت ديگر تشخص سبکي ايشان در ساختار نحوي چيست ؟ ٢- پيشينه پژوهش از جمله پژوهش هاي صورت گرفته ، بررسي سبک نگارش نامه ها و قباله ها در دوره تاريخي ١٣٢٠-١٢٢٠ غلامرضا صادقي؛ (١٣٩٢)؛ دانشگاه آزاد اسلامي واحد کاشان ميباشد.
جملات طولاني نيز به ندرت در بين کلام ديده ميشود مثل : «در باب عرايض صاحب منصب الي آحاد افراد نوکر چنانچه ديروز امر و مقرر فرمودند بيواسطه و با واسطه به عرض خاک پاي همايون خواهم آورد» (همان :٨٩).
٣-١١- جملات عربي در نامه ها يکي ديگر از ويژگيهاي نحوي جملات ايشان استفاده از عبارت هاي عربي در کلام است .
٤- نتيجه گيري اميرکبير به ساختارمند بودن يا زيبايي کلام خود کمتر پرداخته ، و بيشتر به معنا و بيان مطلب به روشي ساده توجه کرده است ؛ به گونه اي که ميتوان نثر نامه هاي ايشان را نمونه کامل نثر مرسل محسوب داشت .