چکیده:
هدف این پژوهش، تهیه و ساخت مقیاس «خداآگاهی» با توجه به آموزه های برآمده از منابع معتبر اسلامی و تعیین ویژگی های روان سنجی (اعتبار و روایی) آن بود. بدین منظور، ابتدا به روش توصیفی و تحلیل متن، آیات و روایات مربوط به سازه خداآگاهی طبقه بندی و گزاره های نشانگر این سازه طراحی شد. پس از تایید روایی محتوایی این مقیاس توسط 8 نفر از کارشناسان خبره حوزه و دانشگاه، در نهایت پرسش نامه 25 گزاره ای در یک طیف چهار گزینه ای لیکرتی به آزمون آزمایشی گذاشته شد. در مرحله نهایی اول 225 و دوم 200 نفر نمونه به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ایانتخاب و به روش پیمایشی، ویژگی های روان سنجی مقیاس مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها نشان داد که مقیاس خداآگاهی از نظر روایی سنجی محتوایی، ملاکی، سازه ای و افزایشی از روایی لازم و بالایی برخوردار است. در تحلیل عوامل اکتشافی، 4 عامل به دست آمد. ارتباط مقیاس خداآگاهی با برخی از مقیاس های روان شناختی، نشانگر روایی افزایشی و توان تبیین و پیش بینی این مقیاس به عنوان یک ابزار روان شناختی است. این مقیاس از نظر اعتباریابی به روش بازآزمایی، دونیمه سازی، همسانی درونی و ضریب آلفای کرونباخ (90/0) هم اعتبار لازم و مطلوب را دارد. در نتیجه مقیاس خداآگاهی می تواند به عنوان یک ابزار دارای ویژگی های روان سنجی روا و معتبر در پژوهش های اسلامی و روان شناختی مورد استفاده قرار گیرد.
الهدف من تدوین هذه المقاله هو طرح معیار حول معرفه الله تعالی علی اساس التعالیم الاسلامیه المعتبره،
وبیان خصايصه ومدی اعتباره فی التحلیل النفسی؛ ومن هذا المنطلق بادر الباحثان فی بادي المقاله الی دراسه
وتحلیل الایات والروایات ذات الصله بمعرفه الله تعالی ثم قاما بتصنیفها وطرح المفاهیم الداله علیها، وذلک وفق
اسلوب بحث توصیفی تحلیلی. بعد ان تم تایید اعتبار مضمون هذا المعیار من قبل ثمانیه خبراء مختصین فی
الحوزه والجامعه، طرح الباحثان استبیانا مکونا من 25 سوالا وکل سوال یتضمن اربعه اجابات یتم اختیار واحده
منها، وهو الاسلوب المسمی لیکرتی. فی المرحله النهايیه وقع الخیار علی 225 شخصا ثم 200 شخص کعینه
للبحث اذ تم اختیارهم بشکل عشوايی عنقودی وباسلوب استقرايی، ومن ثم تطرق الباحثان الی تحلیل خصايص
هذا المعیار. اما النتايج فقد دلت علی ان معیار معرفه الله تعالی من حیث الاعتبار التقییمی للمضمون ، هو عباره
عن ملاک ومبدا وتصاعد لمستوی المطلوبیه فی اعلا مراتبها، کما تم تحصیل اربعه عوامل من خلال تحلیل
العوامل المستکشفه. ارتباط معیار معرفه الله تعالی ببعض معاییر علم النفس یشیر الی اعتباره المتنامی، ویثبت ان
له القدره علی بیان وتوقع مضمونه بصفته وسیله معتمده فی العلم المذکور؛ وقد تم اثبات نجاعته واعتباره وفق
اسلوب اعاده الاختبار والتنصیف والتناسق الذاتی، ناهیک عن ان معدل الفا کرونباخ الذی بلغ 0,90 هو الاخر
اشار الی اعتباره بشکل مطلوب . اذن ، نتیجه ما ذکر ان المعیار المقترح هنا من شانه ان یعتمد کوسیله للتقییم
النفسی المعتبر فی رحاب الدرسات الاسلامیه و العلم نفسیه.
The present study aims at preparing and constructing the scale of God-awareness based on teachings extracted from Islamic reliable sources, and determining its psychometric features (reliability and validity). To do so, we first classified, through a descriptive analysis of the texts, the Quranic verses and traditions related to the construct of God-awareness, and then designed the propositions marking that construct. After confirming the validity the scale by eight experts in university and seminary, we finally arrived at a questionnaire composed of 25 items in a four-choice likert spectrum and tested it. In the final stage, first we selected 225 subject and then 200 subjects through random cluster sampling, and investigated the psychometric feature of the scale through a survey method. The findings showed that the scale of God-awareness enjoys a high level of validity in content, criterion, construct and incremental validity. In analyzing the exploratory factors, four factors were obtained. The relationship between the scale of God-awareness and some of the psychological scales showed an incremental validity and its potential to explain and predict as a psychological device. The scale enjoys the necessary and desirable level of reliability obtained through re-testing, split-half, internal consistency and Cronbachs alpha (0.90) methods. As a result, the scale of God-awareness can be used as a device with reliable and valid psychometric features in Islamic and psychological researches.
خلاصه ماشینی:
ازاين رو، به هدف پاسخ گويي به اين سؤالات ، اين پژوهش انجام ميگيرد: چگونه ميتوان مقياسي را بر اساس آموزه هاي برگرفته از منابع اسلامي سـاخت که بتواند به صورت کمي متغير خداآگاهي را اندازه گيري کند؟ ويژگي هاي روان سنجي مقياس خداآگاهي چيست و آيا از روايي و اعتبار لازم برخوردار است ؟ با توجه بـه روش تحليـل عوامـل اکتشـافي ، مقيـاس خداآگاهي چند مؤلفه يا عامل زيربنايي دارد؟ جايگاه و توان تبيين هاي روان شناختي مقياس خداآگاهي ، بـا توجه به ارتباط سنجي اين مقياس با مقياس هاي روان شناسي ديگر، تا چه اندازه است ؟ روش پژوهش اين پژوهش از طرفي از نوع کيفي و با استفاده از شيوه تحليل متن (منابع اسلامي ) براي فراهم کردن 1.
براي به دست آوردن روايي افزايشي و بررسي توان مقياس خداآگاهي در تبيين هاي روان شناختي ، رابطۀ اين مقياس با مقياس خودشناسي انسجامي و مقياس سـلامت روانـي (چـک ليسـت نشـانگان اختلالات رواني ) محاسبه گرديد که نتايج آن در جدول ٤ گزارش شده است .
همساني دروني مقياس خداآگاهي به روش دونيمه سازي (رجوع شود به تصویر صفحه) * نيمه اول ، گزاره هاي ١-٣-٥-٧-٩-١١-١٣-١٥-١٧-١٩-٢١-٢٣-٢٥ ** نيمه دوم ، گزاره هاي ٢-٤-٦-٨-١٠-١٢-١٤-١٦-١٨-٢٠-٢٢-٢٤ بحث و نتيجه گيري هدف اين پژوهش ، ساخت مقياس خداآگاهي بر اساس آموزه هاي برآمده از منابع معتبر اسلامي (قرآن و حديث ) و بررسي ويژگي هاي روان سنجي (رواسازي و اعتباريابي ) آن بوده است .