چکیده:
موضوع علم دینی در سالهای اخیر رونق فراوانی در محافل علمی یافته و برجسته شدن بحث تمدن نوین اسلامی، مسئلۀ امکان اسلامی سازی علوم را در جایگاه ویژهای قرار داده است. در همین راستا و بهخصوص با همهگیری بیماری کرونا، بحث طب اسلامی مطرح شد و مناقشاتی میان موافقان و مخالفان برانگیخت. پرسش این است که منظور از طب اسلامی چیست و آیا علمی با عنوان طب اسلامی قابلیت تحقق دارد؟ موافقان با استناد به روایات فراوان پزشکی بر تحقق طب اسلامی تأکید میکنند و مخالفان با توجیه یا خدشه در روایات واردشده در حوزۀ طب و محدود دانستن قلمرو دین یا با تأکید بر بُعد تجربی این علم، امکان تحقق طب اسلامی را نفی میکنند. در این مقاله ضمن تبیین دیدگاههای مختلف در این باب، با روش توصیفی- تحلیلی تلاش میشود تا با ارائۀ تعریفی منظومهای- تمدنی از دین و با ارائۀ شواهدی در موارد تأثیر مبانی و پیشفرضها در طب مدرن، دربارۀ امکان تحقق علم طب با صبغۀ دینی و توحیدی داوری گردد.
The subject of religious science has flourished in recent years in scientific circles, and the discussion of the new Islamic civilization has highlighted the possibility of Islamization of sciences in a special place. In this regard, and especially with the Corona epidemic, the issue of Islamic medicine was raised and provoked controversy between proponents and opponents. The question is what is the meaning of Islamic medicine and can a science called Islamic medicine be realized? On the basis of numerous medical narrations, the proponents emphasize the realization of Islamic medicine, and the opponents deny the possibility of the realization of Islamic medicine by justifying or distorting the narrations in the field of medicine and limiting the realm of religion, or by emphasizing the empirical dimension of this science.In this article, while explaining the different views on this topic with the library-analytical method, an attempt is made to provide a systemic-civilizational definition of religion, and then evidence will be provided on the influence of principles and presuppositions in modern medicine to judge the possibility of realizing the science of medicine with a religious and divine nature.
خلاصه ماشینی:
بررسي و تحليل جايگاه علم طب در قلمرو دين با رويکرد تمدني داود فاضل فلاورجاني * تاريخ دريافت : ١٤٠٠/٠٥/٠٦ امير پژوهنده ** تاريخ پذيرش : ١٤٠٠/١٢/١٢ چکيده موضوع علم ديني در سال هاي اخير رونق فراواني در محافل علمي يافتـه و برجسـته شـدن بحـث تمـدن نوين اسلامي، مسئلۀ امکان اسلامي سازي علوم را در جايگاه ويژه اي قرار داده است .
اگر انديشمندي با رويکرد حداقلي معتقد باشد که وظيفـۀ ديـن تنهـا پاسـخگويي بـه نيازهاي فردي و اخلاقي انسان ها و تأمين سعادت اخروي آن هاست يـا کمـي فراتـر ديـن را تنهـا متکفل ارائۀ برخي توصيه هاي اخلاقي و هنجاري به ساير علوم بداند، طبيعتا مداخلۀ ديـن در ايـن علوم را منتفي خواهد دانست ؛ چنان که اگر متفکري با قبول پوزيتيويسم علمي، منبع دستيابي به علم طب يا روش ارزيابي آن را به حس و تجربه منحصر کند؛ راه را بر روي بررسي و تحقيق بيشتر در اين حوزه خواهد بست .
» (ولـف و ديگـران ، ١٣٨٠، ص ٢٨) اين امر به تدريج به تک بعدي شدن ذهن دانش پژوهان و دانشمندان علوم طبيعي انجاميد به نحويکه امروزه دانشمندان علوم طبيعي عمدتا به دانش صرفا از دريچه اي علم خود نگاه ميکنند و تأکيد بر دانش تخصصي، اساس تفکر علمي شده است ؛ تخصصي شدن افراطي کـه تـدريجا بـه جزيـره اي شدن علوم و عدم انسجام ميان آن ها انجاميد، چنان که تفکيک ساختار آموزشي و جدا کردن علـوم سنتي از مدرن نه تنها در دروس بلکه در محل تحصيل نيز از نتايج همين نگاه است .
Ibn Hindu, Ali Ibn Hussein (1989), The Key to Medicine and the Curriculum of Students, Vol. I, Tehran, McGill University Institute of Islamic Studies.