چکیده:
توجه به چگونگی «پیدایش» و «شکوفاییِ» بنیانهای همگانی و جهانشمول فطری که در شکلگیری ایمان در انسانها سهم مهمی دارند، و تبیین نقش موقعیتهای اجتماعی در آنها مسالهای است که به تحقق نگاهی تازه به مساله ایمان منجر گردیده است. از این منظر «ایمان» به دلیل برخورداری از شاخصه «تولید اجتماعی» (به معنای شکلگیری، استمرار، تقویت، تضعیف یا زوال یک پدیده در یا تحت تاثیر موقعیتهای اجتماعی) حتی در نگرش جامعهشناختی نیز میتواند امری اجتماعی محسوب شود. بر همین اساس، نوشتار پیشرو که با بهرهگیری از منابع کتابخانهای و به روش تحلیل مضمون انجام شد، بیانگر این بود که در عوالم پیشین، معارف فطری در موقعیتهای اجتماعی ویژهای برخاسته از «بعثت انبیا» و «عرضه» وجودهای انسانی بر پیامبر اکرم شکل گرفتهاند، و سپس در عالم دنیا در موقعیتهایی اجتماعی همچون مواجهه با استذکار رسولان و برقراری ارتباطات اخلاقی و پسندیده اجتماعی (در جهت توجه و همراهی با گزارههای بنیانهای اخلاقی) شکوفا میشوند. از این رو ایمان از شاخصه «تولید اجتماعی» برخوردار است و درنهایت میتوان آن را امری اجتماعی دانست.
خلاصه ماشینی:
بر همين اساس ، يافته هاي اين پژوهش که با بهره گيري از منابع کتابخانه اي و به روش تحليل مضمون انجام شد، بيانگر اين بود که در عوالم پيشين ، معارف فطري در موقعيت هاي اجتماعي ويژه اي برخاسته از «بعثت انبيا» و «عرضه » وجودهاي انساني بر پيامبر اکرم شکل گرفته اند و سپس در عالم دنيا در موقعيت هايي اجتماعي همچون مواجهه با استذکار رسولان و برقراري ارتباطات اخلاقي و پسنديده اجتماعي (در جهت توجه و همراهي با گزاره هاي بنيان هاي اخلاقي) شکوفا ميشوند.
اين امر، اگرچه پژوهشي گسترده است که مقاله حاضر را ظرفيت بحث از همه ابعاد آن نيست ، اما مي توان بخشي از آن را تحت عنوان بررسي نقش «فطرت » يا «بنيان هاي معرفتي عام و جهان شمول » در «توليد اجتماعي» ّ ايمان - که شاخصه اي اثرگذار در اجتماعي بودن ايمان محسوب ميشود- مورد دقت قرار داد.
٤٥نقد و بررسي ديدگاه ناصر القفاري درباره پيدايش دوم ، پژوهش هايي که ابعاد اجتماعي «دين اسلام » را کاويده اند؛ براي نمونه ، ميتوان پژوهش هاي مرحوم حکيمي در الحياة نيز تلاشي در تبيين اجتماعي بودن اسلام است (به نظر ميرسد که ميان «اجتماعي بودن دين » و «اجتماعي بودن ايمان » تفاوت وجود دارد).
٥٥نقد و بررسي ديدگاه ناصر القفاري درباره پيدايش در مجموع ، با توجه به شواهد ارائه شده ميتوان گفت که شکل گيري بنيان هاي اعتقادي در اجتماعي با ديگران رخ داده است ١ و طبق تعريف جامعه شناسان از امر اجتماعي، از شاخصه «توليد اجتماعي» برخوردار است .