چکیده:
ارزیابی خطر رویداد بلایای طبیعی یک قدم حیاتی برای ایجاد استانداردها و بهطور عام اولویتبندی تلاشها برای کاهش ریسک مخاطرات است. ازاینرو، از رویداد سونامی بهعنوان یکی از مخربترین بلایای طبیعی یاد میشود. این پدیده طبیعی میتواند بهعنوان خطری جدی در نواحی ساحلی، بندرها و اسکلهها تلقی شود و صدمات و خسارات جبرانناپذیری به بارآورد. سوابق تاریخی حاکی از آن است که سونامیهای به وجود آمده در اقیانوس هند میتوانند بخشهایی از جنوب شرقی ایران را تحت تأثیر قرار دهند. علاوه بر خطر برخورد سونامیهایی که از اقیانوس هند میآیند، گسل فعال مکران نیز در مجاورت و موازات خط ساحلی دریای عمان با فاصلهای حدود 100 کیلومتر امتداد یافته است. این گسل خطرناکترین گسلی است که به موازات خط ساحلی ایران قرار گرفته و قادر است سونامیهای بزرگی را به وجود آورد. همچنین منطقه مکران از نظر تکتونیکی، توانایی ایجاد زمینلرزههای بزرگ سونامیزا را داشته و به همین دلیل خطر سونامی ناشی از منطقه فرورانش مکران برای سواحل جنوبی ایران یک خطر جدی به شمار میرود. ازاینرو مطالعه خطر سونامی برای این منطقه ضروری است. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی آسیبپذیری سواحل استان سیستان و بلوچستان در برابر خطر سونامی صورت پذیرفته است. در این تحقیق با ترکیب مدلهای منطق فازی و تحلیل سلسلهمراتبی میزان آسیبپذیری سواحل این استان در برابر خطر سونامی، تحلیل و استخراج شده است. در این پژوهش خطر آسیبپذیری سونامی سواحل سیستان و بلوچستان را در 5 کلاس خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد با استفاده از 4 پارامتر فاصله از خط ساحلی، ارتفاع، شیب و پوشش گیاهی و با بهکارگیری روش تحلیل سلسلهمراتبی فازی به کمک تصاویر ماهوارهای و دادههای مکانی در سامانه تحت وب گوگل ارث انجین و سیستم اطلاعات جغرافیایی ارزیابی گردید. نتایج حاکی از آن بود که 08/217 کیلومترمربع از منطقه در آسیبپذیری خیلی کم؛ 64/542 کیلومترمربع در آسیبپذیری کم؛ 84/978 کیلومترمربع در آسیبپذیری متوسط؛ 35/1218 کیلومترمربع در آسیبپذیری زیاد؛ 76/1286 کیلومترمربع در آسیبپذیری خیلی زیاد قرار دارد. همـچنین شهرهای چابهار، کنارک و بریس در منطقه خطر سونامی با آسیبپذیری بالا قرار دارند و علاوه بر این بسیاری از روستای ساحلی نیز در این پهنه خطر قرار دارند.
Natural Disaster Risk Assessment Is a vital step in establishing standards and generally prioritizing efforts to decline hazards risk. therefore, The Tsunami event is considered as one of the most devastating natural disasters. This Natural Phenomenon Can be considered as a serious threat in coastal areas, ports and piers and cause irreparable damages. Historical Records Indicate that tsunamis in the Indian ocean could influence parts of southeastern Iran. in addition to the risk of tsunamis coming from the Indian ocean, the active Makran fault is located in the vicinity of the coastline of the Oman sea and at a distance of about 100 km. This Fault Is the most dangerous fault that is located parallel to the Iranian coastline and is capable of causing large tsunamis. Also, Makran region is tectonically capable of causing large earthquakes induced tsunami and obviously the tsunami risk from Makran subduction zone is a serious threat to the southern coast of Iran that making the study of tsunami risk necessary for this region. The aim of this study was to assess the vulnerability of coasts in Sistan and Baluchestan province to tsunami risk. in this study, fuzzy logic and analytical hierarchy process (AHP) Models were combined to extract and analyze the vulnerability of the coasts in this province to tsunami risk. In This Study, the risk of tsunami vulnerability in the coasts of Sistan and Baluchestan were assessed in five classes as very low, low, medium, high and very high using four parameters including distance to coastline, elevation, slope, and vegetation cover. Fuzzy-AHP method using satellite images and spatial data within google earth engine cloud based environment and geographical information system. The results showed that 217.08 km2, 542.64 km2, 978.84 km2, 1218.35 km2, a1286.76 km2 of the study area are placed in very low vulnerability, low vulnerability, moderate vulnerability, high vulnerability, and very vulnerable regions, respectively. The Chabahar, Konarak and Bryce cities as well as majority of the coastal villages are located in the high vulnerability Tsunami Zone
خلاصه ماشینی:
در اين تحقيق با ترکيـب مـدل هـاي منطـق فازي و تحليل سلسله مراتبي ميزان آسيب پذيري سواحل اين استان در برابر خطر سونامي ، تحليـل و اسـتخراج شده است .
در اين پژوهش خطر آسيب پذيري سونامي سواحل سيستان و بلوچستان را در ٥ کلاس خيلي کـم ، کم ، متوسط ، زياد و خيلي زياد با استفاده از ٤ پارامتر فاصله از خط ساحلي ، ارتفاع ، شيب و پوشش گياهي و با به کارگيري روش تحليل سلسله مراتبي فازي به کمک تصاوير ماهواره اي و داده هـاي مکـاني در سـامانه تحـت وب گوگل ارث انجين و سيستم اطلاعات جغرافيـايي ارزيـابي گرديـد.
هنرمند و همکاران نيز در سال ١٣٩٨ با در نظر گرفتن بزرگا و عمق کـانوني زلزلـه سـال ١٩٤٥ ميلادي مکران ، ابتدا موج سونامي اوليه بر اساس الگوريتم پيشرفته اوکادا را توليد و سپس گسترش اين موج در درياي عمان به صورت عددي با استفاده از نرم افزار D٣ Flow در دو مرحله سراسري و منطقه اي شبيه سازي نموده اند.
فازي سازي پوشش گياهي استان سيستان و بلوچستان ٨- ساختار سلسله مراتبي ارزيابي خطر سونامي از جمله اقدام هاي مؤثر جهت کاستن از شدت خسارت ناشي از سـونامي به شمار ميرود.
اين تحقيق براي اولين بـار در داخـل کشـور خطـر آسـيب پـذيري سـونامي سـواحل سيسـتان و بلوچستان را در ٥ کلاس خيلي زياد، زياد، متوسط ، کم و خيلي کم با استفاده از ٤ پـارامتر؛ فاصـله از خط ساحلي ، ارتفاع ، شيب و پوشش گياهي و با به کارگيري روش تحليل سلسله مراتبي فازي بـه کمک تصاوير ماهواره اي و داده هـاي مکـاني در سـامانه تحـت وب GEE و جـيآياس ارزيـابي کرده است .