چکیده:
از پیامبر گرامی (ص) روایاتی نقل شده که در آنها از مشابهت حوادث امت اسلام با حوادث امتهای پیشین سخن گفته شده است. این روایات شهرت فراوانی یافته و گویا علت آن تطبیقهای گستردهای است که از صدر اسلام تاکنون بهوسیله امامان معصوم، صحابه و عالمان فریقین در اینباره صورت گرفته است. بهسبب جایگاه موضوع امامت در میان شیعیان، بیشتر انطباقها در مصادر شیعی بر محور امامت است. بدینروی این تحقیق با هدف بررسی و ارزیابی انطباق حوادث و رخدادهای مسائل امامت بر روایات تشابه امم سامان یافته و مصادر شیعی، اعم از جوامع حدیثی، شروح روایات، تفاسیر و کتابهای کلامی مطالعه و بررسی شدهاند. برای این منظور، ابتدا روایات اهلبیت، شروح روایات و آراء عالمان این مصادر استخراج و سپس دستهبندی و در نهایت تحلیل شدهاند. روش کار توصیفی، تحلیلی و بررسی اسنادی بوده است. یافتههای تحقیق بیانگر آن است که انطباق رخدادها بر مسائل امامت در سه محور بوده است: الف) تطبیق رخدادها بر اوصیای پیامبران؛ ب) تطبیق مسائل مرتبط با امام عصر؛ ج) تطبیق تحریف قرآن پر چالشترین تطبیق مربوط به تحریف قرآن بوده که بر این تطبیق نقدهای فراوانی وارد شده است.
There are some narrations by the Holy Prophet in which he has spoken of the similarity between the events of the Muslim Ummah and those of the previous peoples. These narrations have become very famous. It seems that the reason is the extensive adaptations that have been made in this regard by the infallible Imams, companions and Shia and Sunni scholars since the beginning of Islam. Due to the importance of the subject of Imamate among Shiites, most of the adaptations in Shiite sources are based on Imamate. Therefore, this study is conducted with the aim of examining and evaluating the adaptation of Imamate events and happenings with narrations about the similarity of Ummahs. For this purpose, the Shiite sources, including hadiths, narrations, commentaries and theological books have been investigated. The narrations of the Ahl al-Bayt, the explanations of the narrations and the scholars‟ opinions have been extracted, categorized and analyzed. The findings of this descriptive, analytical and documentary research indicate that the adaptation of events to the issues of Imamate has been in three areas: a) the application of events to the successors of the prophets; B) the application of issues related to the Imam of the Age; C) The application of the distortion of the Qur'an. The most challenging application is related to the distortion of the Qur'an, which has received a lot of criticism.
خلاصه ماشینی:
محدث نوري يکي از ادله خود در تحريف قرآن را بر پايه همين روايات استوار ساخته و بر اين باور است که طبق روايات تشابه اُمَم، همانگونه که در امتهاي پيشين کتب آسماني تحريف شده، در امت اسلام نيز قرآن به چنين آسيبي دچار گرديده و تحريف شده است (ر.
ب) شیخ صدوق با سند خود از امام صادق( از پيامبر( نقل کرده است: هر آنچه در امتهاي پيشين رخ داده است در اين امت گامبهگام و موبهمو روي خواهد داد (صدوق، 1395ق، ج2، ص576؛ همو، 1413ق، ج1، ص203).
د) شیخ صدوق در عيون أخبار الرضا آورده است که امام رضا( از پيامبر( نقل فرمودند: هرآنچه در امتهاي پيشين روي داده است در اين امت نيز گامبهگام و موبهمو رخ خواهد داد (صدوق، 1378ق، ج2، ص201).
الف) سرپيچي از سفارش پيامبر( در امر امامت در تفسير عياشي آمده است که امام باقر( ـ پس از نقل روايت تشابه اُمَم از پيامبر( ـ فرمودند: حضرت موسي( به قومش فرمود: «يا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِي كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ» (مائده: 21).
وي با استفاده از آياتي که همان بار معنايي روايت تشابه اُمَم را دارند، نوشته است: خداوند در قرآن به جاري بودن سنت پيامبران پيشين و تغييرناپذير بودن آنها اشاره کرده است: «سُنَّةَ مَنْ قَدْ أَرْسَلْنا قَبْلَكَ مِنْ رُسُلِنا وَ لاتَجِدُ لِسُنَّتِنا تَحْوِيلًا» (اسراء: 77)؛ «سُنَّةَ اللَّهِ فِي الَّذِينَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ» (احزاب: 62)، پيامبر( نيز فرمودهاند: هرآنچه در بنياسرائيل بهوقوع پيوسته است، موبهمو در اين امت روي ميدهد.
علامه مجلسي نيز با استفاده از روايت تشابه اُمَم استدلال کرده است: همانگونه که در امتهاي پيشين رجعت بوده است، در اين امت نيز رجعت خواهد بود (مجلسي، 1403ق، ج53، ص129).