چکیده:
شاهنامۀ هشت جلدی، تصحیح جلال خالقی مطلق، از لحاظ گوناگون که یکی از آنها، ثبتوضبط نسخهبدلهای انبوه بر مبنای حداقل 16 دستنویس کهن شاهنامه است، اهمیت ویژهای دارد. در این مقاله، جستوجوی واژههای کهن فارسی در لابهلای این نسخهبدلها و با یک نگاه اجمالی در نظر بوده است. حاصل آن، یافتن بیش از 60 واژه است که با دیگر چاپهای شاهنامه و فرهنگهای فارسی مقایسه و بررسی شدهاند.
خلاصه ماشینی:
{مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (6/ 20) نسخۀ پاریس «آرغده» است و متن در ویرایشهای بعد نیز به «آرغده» تصحیح شده است؛ درحالیکه چاپهای دیگر در این بیت «ارغنده» ضبط کردهاند: مسکو 7/ 13، دبیر 4/ 1821، کلاله 4/ 11، مکان 3/ 1295، مول 5/ 62، کزازی 7/ 23 و قریب 2/ 994.
اَورَغ {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (8/ 175) در نسخهها به جای «برادر»، صورتهای متعددی ضبط شده است: استانبول، لندن 2: باورخ(؟)؛ کراچ: باورج(؟)؛ لنینگراد: باورغ (؟)؛ لیدن: بلحظه؛ واتیکان: باورد؛ آکسفورد: بآوخ؛ برلین: باورح؛ لندن، استانبول 2، قاهره 2، پاریس و لنینگراد 2: برادر.
پَرَندوش {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (2/ 373) این بیت را نسخههای استانبول، قاهره 2، لیدن، آکسفورد، برلین و لندن 3 اضافه دارند.
همین کلمه در متن چاپهای زیر در بیت دیگری آمده: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} وولّرس 1/330، مکان 1/241، مول 1/ 252، کلاله 1/ 263، مسکو 2/ 75 و بهفر 4/ 65.
کزازی بیت زیر در داستان هوشنگ را که در چاپ مسکو چنین آمده است: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (1/ 26) به صورت: «ز دریابها رودها را بتاخت» تصحیح کرده است (1/33).
کَفشیر {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (3/ 121) این بیت تنها در نسخۀ لندن آمده و بنابراین در مسکو 4/ 97 و قریب 1/453 نیز دیده میشود.
در چاپهای مسکو 6/ 54، خالقی مطلق 5/ 86 و کزازی 6/ 49 بیت زیر در متن آمده است: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} برهان آن را یکی از نامهای خدا نوشته است.