چکیده:
مقاله حاضر به بررسی همکاری ایران با شورای همکاری خلیج فارس از منظر اقتصادی و تاثیر آن بر امنیت و روابط جمهوری اسلامی ایران نگاشته شده است. شورای همکاری خلیج فارس در سال 1981 و در زمان جنگ اول خلیج فارس در فضای نظامی و امنیتی و با ضرورت های اقتصادی آن دوران تاسیس گردید، عواملی چون نوع سیستم سیاسی، وسعت سرزمینی، پیوستگی سرزمینی، جمعیت، مولفه های قومی، زبانی، دینی و مذهبی از جمله شباهت هایی است که باعث شده سه دهه به حیات خود ادامه دهد. اگرچه دیگر متغیرهایی از جنس ماهیت انقلاب اسلامی ایران، جنگ های اول و دوم خلیج فارس و سیاست های توسعه طلبانه صدام، پیش روی این شورا قرار ندارد، این پژوهش که به به روش توصیفی و تحلیلی می باشد سوال اصلی این نوشتار این است که چرا علی رغم زمینه های زیادی که برای همگرایی بین ایران و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس وجود دارد، روابط خارجی این کشورها با ایران بیشتر به سمت واگرایی حرکت کرده است؟ فرضیه این نوشتار نیز این است که مهم ترین دلایل حاکم بودن واگرایی بین ایران و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس را علاوه بر نقش و تاثیر ساختار نظام بین الملل، می توان این گونه تبیین کرد که به واسطه نبود هنجارهای مشترک، بستری برای شکل گیری هویت مشترک نیز شکل نگرفته در نتیجه این امر فضای رقابتی، بی اعتمادی و عدم آگاهی منطقه ای را بین ایران و شورای همکاری خلیج فارس شاهد هستیم.
خلاصه ماشینی:
اگرچه دیگر متغیرهایی از جنس ماهیت انقلاب اسلامی ایران، جنگ های اول و دوم خلیج فارس و سیاست های توسعه طلبانه صدام، پیش روی این شورا قرار ندارد، این پژوهش که به به روش توصیفی و تحلیلی می باشد سوال اصلي اين نوشتار اين است که چرا علي رغم زمينه هاي زيادي که براي همگرايي بين ايران و کشورهاي شوراي همکاري خليج فارس وجود دارد، روابط خارجي اين کشورها با ايران بيشتر به سمت واگرايي حرکت کرده است؟ فرضيه اين نوشتار نيز اين است که مهم ترين دلايل حاکم بودن واگرايي بين ايران و کشورهاي شوراي همکاري خليج فارس را علاوه بر نقش و تاثير ساختار نظام بين الملل، مي توان اين گونه تبيين کرد که به واسطه نبود هنجارهاي مشترک، بستري براي شکل گيري هويت مشترک نيز شکل نگرفته در نتيجه اين امر فضاي رقابتي، بي اعتمادي و عدم آگاهي منطقه اي را بين ايران و شوراي همکاري خليج فارس شاهد هستيم.
3- ضریب پایین تحرک (نیروی کار، سرمایه و…) در میان کشورهای عضو 4- تنوع اقتصادی پایین و مکمل نبودن اقتصاد کشورها 5- اختلاف بر سر مقر بانک مرکزی و موسسات مالی وابسته به آن6- شکاف در اتخاذ سیاست نفتی مشترک به دلیل وابستگی های نامتوازن اعضا به درآمدهای نفتی7- وابستگی بیش از حد به سرمایه گذاری های خارجی 8- اقتصادهای تک محصولی و شکننده 9- حساسیت نسبت به تحولات و بحران های اقتصادی جهانی10- عدم رقابت با موارد مشابه خارجی به دلیل فقدان زیرساخت های اقتصادی در فضای تجارت آزاد 11- تبعیت از برنامه ها و مقررات اقتصاد جهانی شورای همکاری خلیج فارس از زمان تشکیل در 38 سال قبل تا کنون همواره با فراز و نشیب ها و چالش های فراوانی روبرو بوده این شورا در ۴ خرداد ۱۳۶۰ (۲۵ مه ۱۹۸۱ میلادی) با هدف ایجاد زمینه برای یکپارچگی اقتصادی و نظامی تشکیل شد و از جمله اهداف شش کشور عضو آن یعنی عربستان، امارات، بحرین، قطر، عمان و کویت رسیدن به واحد پولی مشترک تا سال ۲۰۱۰ بود.