چکیده:
استمرار حیات نبی مکرّم| بر اساس قیاس اولویت نسبت به حیات شهیدان و به تبع آن امکان برقراری ارتباط با آن حضرت بعد از وفاتش، حقیقتی پذیرفته شده نزد غالب ملل اسلام، غیر از سلفیها است. سلفیها با نپذیرفتن امکان ارتباط متقابل، «توسل» و «شفاعخواهی» دینداران از پیامبر را بعد از وفاتش، پوچ و بدعت میانگارند. اهم مستندات مدافعان این پندار ناصواب، علاوهبر انگاره نفی حیات و آگاهی پس از وفات، عبارتند از: 1. مانع بودن «برزخ»؛ 2. روایات ناظر به انقطاع عمل بعد از مرگ. نگارنده در این مقاله ضمن نقد این دو پندار، اهم ادله و شواهد وحیانی امکان ارتباط با نبی مکرّم پس از مرگ را بررسی کرده است که عبارتند از: 1. استمرار جایگاه نظارتی نبی مکرّم نسبت به اعمال امت، بعد از وفات 2. سخن گفتن پیامبر با هلاک شدگان در جنگ بدر؛ 3. وجوب سلام دادن به پیامبر به صیغه خطاب در تشهد.
خلاصه ماشینی:
ارتباط پیامبر گرامی با غیر وفاتیافتگان نیز در قالب آگاهی از پرونده اعمال زندهها، گرهگشایی، حضور کنار محتضر، درخواست آمرزش برای رفتار امت و اموری از این دست میتواند مدرس علوم حدیث و سطوح عالی حوزه.
با وجود تعدد معانی و فقدان وجه مشترک بین برخی از معانی ذکر شده، نمیتوان به یقین گفت که معنای لغوی این واژه، «مانع و حائل» بودن بین دو چیز است؟ علاوهبر اینکه: اولاً، در روایات وارده از معصوم به هیچکدام از معانی فوق تصریح نشده است.
2. انقطاع اعمال پس از مرگ سومین دلیل «موصلی» مبنی بر عدم امکان ارتباط با اشرف برگزیدگان الهی پس از وفات او (نبی مکرّم اسلام)، استناد به تعدادی از روایات در معتبرترین جوامع حدیثی فریقین است.
استمرار جایگاه نظارتی پیامبر یکی از مهمترین مستند قرآنی- روایی بر آگاهی و تداوم برخی فعالیتهای شخص پیامبر بعد از وفاتش، احادیث صحاح فریقین مبنی بر عرضه اعمال امت بر ایشان تا روز قیامت و واکنش حضرت نسبت به این اعمال است.
2 دو نمونه از این روایات به شرح ذیل است: - صحیحه 3 محمد بن ابوحمزه از امام صادق× از نبی مکرّم|: إِنَّ لَكُمْ فِی حَیاتِی خَیراً وَ فِی مَمَاتِی خَیراً ...
اگرچه متن روایت در این سه منبع یکی است؛ اما در سند بصائر الدرجات و سعد السعود گویا «حنان بن سدیر»، بهترتیب به «حَیان» و «حسنان» تصحیف شده است.
ق) علاوهبر پذیرفتن احادیث عرضه اعمال امتها بر پیامبر 9 ، زنده بودن پیامبران و تداوم برنامههای عبادی آنان بعد از وفاتشان را نیز پذیرفته است.
التبیان فى تفسیر القرآن، محمد بن حسن طوسی، بیروت، دار احیاء التراث العربى.
تهذیب اللغة، محمد ازهری، بیروت، دار احیاء التراث العربی، اول، 1421ق.