چکیده:
فرونشست زمین یک پدیده ای است که در دهههای اخیر میزان آن در اکثر کشورهای دنیا بخصوص کشورهای جهان سوم نظیر ایران رو به افزایش است. در ایران عمده فرونشست های زمین در رابطه با کشاورزی و برداشت بی رویه آبهای زیر زمینی است. این پدیده در صورت عدم مدیریت صحیح میتواند خسارات جبران ناپذیری را برای مناطقی که دچار این پدیده هستند ایجاد کند. شناسایی مناطق فرونشست و برآورد نرخ آن مسلماَ نقش بسزایی در مدیریت کنترل این پدیده خواهد داشت. یکی از مناسبترین روشهای شناسایی پدیده فرونشست استفاده از تکنیک تداخل سنجی تفاضلی راداری است. دشت مشگین یکی از دشتهای مهم استان اردبیل از لحاظ توسعهی کشاورزی به شمار میآید که در چند سال اخیر با پدیدهی فرونشست زمین در اثر برداشت یرویه از منابع آب زیرزمینی روبرو بوده است. اطلاعات جمع آوری شده توسط چاههای پیزومتریک واقع در سطح دشت، متوسط افت سطح ایستابی طی یک دوره 14 ساله را به میزان23.75 متر نشان میدهد. پیامدهای این افت سطح آب زیرزمینی منجر به فرونشست و ایجاد ترک و شکافهایی در قسمت هایی از دشت شده است. افت سطح ایستابی و به دنبال آن افزایش تنش مؤثر دلیل اصلی فرونشست دشت مشگین میباشد. در این تحقیق به منظور تعیین محدوده تحت تأثیر و نهایتأ برآورد میزان فرونشست از روش تداخلسنجی راداری به عنوان روشی قابل اطمینان برای اندازهگیری تغییرات سطح زمین با دقت بسیار بالا، پوشش وسیع و قدرت تفکیک مکانی بالا استفاده شد. بیشینهی نرخ فرونشست با استفاده از تصاویر راداری ماهواره Sentinel-1 در بازهی زمانی08/2019 تا 04/2020 در حدود 35/9 سانتی متر محاسبه گردید. از نتایج حاصل از تداخل سنجی راداری مشخص شد جهت گسترش نشست از جنوب شرق به سمت به جنوب غرب دشت میباشد.
Land subsidence is a phenomenon that has been on the rise in recent decades in most countries around the world, especially in third world countries such as Iran. in Iran, most land subsidence is related to agriculture and the uncontrolled extraction of groundwater. This phenomenon can cause irreparable damage to the affected areas if not properly managed. Identifying subsidence areas and estimating its rate will certainly play a significant role in managing the control of this phenomenon. One of the best ways to detect a subsidence phenomenon is to use a radar differential interference technique. Meshgin plain is one of the most important plains in Ardabil province in terms of agricultural development, which in recent years has faced the phenomenon of land subsidence due to uncontrolled extraction of groundwater resources. Data collected by piezometric wells at the plain level show an average drop in static level over a 14-year period of 23.75 meters. The consequences of this drop in groundwater levels have led to subsidence and cracks and crevices in parts of the plain. Declining water level and subsequent increase in effective stress is the main reason for the subsidence of the Meshgin plain. In this study, in order to determine the affected area and finally estimate the amount of subsidence, radar interference method was used as a reliable method to measure land surface changes with very high accuracy, wide coverage and high spatial resolution. The maximum subsidence rate was calculated using the radar images of the Sentinel 1 satellite in the period from 2019/08 to2020/04 – 9.35cm. From the results of radar interference, it was determined that the subsidence extends from southeast to southwest of the plain.
خلاصه ماشینی:
سازوکار این روش استفاده از اختلاف فاز چندین تصویر راداری (SAR) با فرمت استاندارد (SLC٣) که در زمان های مختلف از یک منطقه مشخص برداشت 4 شده ، میباشد که درنهایت به برآورد دقیق میزان جابه جایی زمین در راستای خط دید ماهواره میانجامد (دی مارتیر و همکاران ، ٢٠١٤).
(افضلی و همکاران ، ١٣٩٢) طی پژوهش خود به بررسی آسیب پذیری سکونتگاه های و زیرساخت ها از پدیده فرونشست در دشت دامغان طی دوره زمانی ٦ ماه و با استفاده از داده های راداری و فن تداخل سنجی پرداخته اند و نتایج حاکی از فرونسشتی با نرخ ٧ سانتیمتر در سال برای این دشت بود.
(امیر افشاری و همکاران ، ١٣٩٨) در پژوهشی تحت عنوان ارزیابی ناپایداری دامنه ها در ناحیه راه آهن لرستان با استفاده از روش تداخل سنجی تفاضلی راداری موردبررسی قرار داده اند، نتایج به دست آمده نشان داد بیشترین میزان حرکت مواد دامنه ای در بازه سال های ٢٠١٥ تا ٢٠١٨ حدود ٢٨/٨ سانتیمتر درمحدوده ایستگاه تنگ هفت تا تنگ پنج میباشد که نشان دهنده فعال بودن منطقه از لحاظ حرکات دامنه ای است .
همچنین میتوان به کارهایی که درمورد زلزله (آتزوری ٢، ٢٠١٣)، فرونشست (سنابریا٣ و همکاران ، ٢٠١٤ ) و ناپایداری دامنه ای (دانگ ٤ و همکاران ، ٢٠١٨)، (نوویلینو٥ و همکاران ، ٢٠١٥ )، (بردونی ٦ و همکاران ، ٢٠١٨)، (لازکی ٧ و همکاران ، ٢٠١٥ )، (خوانین زاده و همکاران ،١٣٨٩)، (شیرانی و همکاران ، ١٣٩٣)، (روستایی و همکاران ، ١٣٩٢) (احمد زاده و همکاران ، ١٣٩٤) انجام 1 Areouela 2 Atzori 3 Sanabria 4 Dong 5 Novellino 6 Bordoni 7 Lazecky شده است ، اشاره کرد.