چکیده:
«برزونامه» از مشهورترین حماسههای پس از شاهنامه است که با وجود مطالعات دو سدة اخیر، هنوز در موردش ابهامات بسیاری باقی است. برزونامة کوچک یا کهن، بخش اول این حماسة دوبخشی، بیشتر به عنوان یک داستان الحاقی به شاهنامه باقی مانده است. این جستار برای نخستین بار با بررسی بیش از 50 نسخة متن و طبقهبندی، نقد و تحلیل دادههای آنها، رابطة متنی اثر با شاهنامه را روشن کرده است. مطابق این یافتهها، سرایندة اثر، متن را در ادامة داستان بیژن و منیژه سروده بود؛ اگر چه در ابتدای داستان با تکنیک فلشبک، بار گرفتن و تولد او را در ادامة سرنوشت سهراب به اختصار یادآوری کرده بود. با توجه به تناقضهای موجود در متن -در غالب نسخ- کاتبان این یادآوری ابتدایی را حذف کردند و در اقلیتی از نسخ، آن را به ادامة رستم و سهراب منتقل و بخش سوسن را حذف کرده، شاه ایران را از کیخسرو به کاوس تغییر داده، روایتی دربارة مرگ برزو به انتها افزودند. از چهار بخش منظومه، تنها بخش الحاقی همین روایت مرگ برزوست که در نسخة مادر وجود نداشته، اشارهای نیز به مرگ وی نشده بود. به همین دلیل، منظومه پایان باز داشته، شاعری دیگر آن را ادامه داده بود.
The Burzo-nama is one of the most famous epics after the Shah-nama, which, despite the recent studies of the last two centuries, there are still many uncertainties about it. The small or old Burzo-nama, the first part of this two-part epic, has remained largely an annexed story to the Shah-nama. This research, for the first time, has tried to clarify the textual relations of this work with Shah-nama by analyzing more than 50 manuscripts of Burzo-nama, based on textual criticism. According to these results, the author of the work wrote the text in the continuation of the story of “Bijan and Manije”. Although at the beginning of the story, with flashback technique, he briefly reminded her mother's pregnancy and her birth to continue Sohrab's fate. Due to contradictions in the text, in most manuscripts, the scribes deleted this primitive reminder. But in a small number of manuscripts, they transferred it to the continuation of “Rostam and Sohrab”, and changed the king of Iran from Kei-khosrow to Kavus. They also deleted the “Soosan” episode and added an episode about the death of Borzo at the end of the story. Of the four episodes of the poem, the only annexation to the poetry is the episode of the death of Borzo, which was not in the original manuscript, and no mention was made of his death. For this reason, the ending of the poem was an open-end and another poet has been able to continue it.
خلاصه ماشینی:
بررسي اصالت بخش هاي مختلف برزونامۀ کهن و نسبت متني اثر با شاهنامۀ فردوسي؛ بر مبناي نقد متن شناختي نسخ منظومه فرزاد قائمي استاديار، گروه زبان و ادبيات فارسي، دانشگاه فردوسي، مشهد، ايران چکيده «برزونامه » از مشهورترين حماسه هاي پس از شاهنامه است که با وجود مطالعات دو سدة اخير، هنوز در موردش ابهامات بسياري باقي است .
در حماسۀ نخست برقرار کرده بود؟ (داستان برزو در ادامۀ کدام داستان هاي شاهنامه سروده شده است ؟) - شکي نيست ، ملحقات شاهنامه ، هر کدام در جاي مشخصي بدين کتاب ملحق شده اند با اين وجود، علت دوگانگي جايگاه نسخۀ الحاقي برزونامه در نسخ شاهنامۀ فردوسي چه بوده است ؟ - بر مبناي داده هاي مستخرج از نسخ متن از چهار بخش داستان (آشنايي سهراب و شهرو و تولد برزو/ داستان رستم و برزو/ داستان سوسن / فرجام برزو)، کدام بخش ها اصالت دارد؟ (يعني در نسخۀ مادر به همين شکل وجود داشته است ؟) و کدام بخش الحاقي بوده ، بعدها از قلم افراد ديگر افزوده شده است ؟ ٢.
از جمله نسخۀ شمارة ٤٩٩ برزونامۀ کتابخانۀ پاريس (نسخۀ دوپرن )، مورخ ١٠٧٣ که بعد از نقل بخش هايي از پايان رستم و سهراب و ماجراي تهمينه ، مرگ سهراب را به نسخۀ کاملي از داستان برزو متصل کرده است و نسخۀ شمارة ٢٧٦٩ دانشگاه تهران محتوي چاپ سنگي برزونامه در هند، متعلق به سدة نوزدهم و محتملاً مرتبط با جامعۀ پارسيان بندر سورت (که در تصحيح نحوي با شناسۀ ن لحاظ شده بود).