چکیده:
زمینه و هدف: موسیقی، ریشه در نظم عالم هستی دارد. جهان هستی، دارای آهنگ، نغمه و آوازی است که اگر انسان آن را کشف کند، آن را با خلقت خود هماهنگ مییابد و با دل سپردن به آن، رو به رشد میگذارد. نظم آهنگِ کتاب تدوینی خداوند که انسان به استماع آن دعوت شده است، او را به سوی آرامش و راحتی سوق میدهد. در مقابل این آهنگِ فرا دهنده و رشد دهنده، مزاحمی به نام «صوت شیطان» وجود دارد که موجب فرو رفتن به سمت قهقرا میگردد. بر این اساس هدف از نگارش پژوهش حاضر آن است که با بهرهگیری از تفاسیر فریقین، به بررسی و واکاوی «صوت شیطان» با محوریت آیة 64 از سورة مبارکة اسراء پرداخته و آن را بهعنوان مزاحم آهنگ عالم هستی معرفی نماید.روش: تحقیق حاضر بهصورت توصیفی ـ تحلیلی، به روش فیشبرداری و تحلیل مضمون با بهرهگیری از آیات و روایات و منابع کتابخانهای به رشته تحریر درآمده است.یافتهها و نتیجهگیری: اگر بخواهیم به صورت ریز و کاربردی به تشخیص صوت شیطان دست یابیم، باید ریتمهایی که موجب آن اثرات میگردد توسط متخصصان و موسیقیدانان تشخیص داده شود. ازآنجاکه برخی حروف، خاصیت برانگیختن و آتشی کردن افراد را دارد و برخی حروف انسان را به ملایمت دعوت میکند و برخی حروف نیز در ریتمهایی خاص، انسان را به تواضع میکشاند، تشخیص این ریتمها فقط با اعلام نظر متخصصان موسیقی قابلتحقق است. عداوت در قالب دوستی و خیانت با توسل به ابزار خیرخواهی، مهمترین حربة ابلیس جهت گمراه کردن انسان بوده که مطابق با آیة 64 سورة اسراء این امر بهواسطه «صوت» تحقق میپذیرد. إضلال و إغواء، عداوة و بغضاء، احتناک، وسوسه و امر به فحشاء و منکر، تزیین، القای وعدهها و آرزوهای دروغین و دعوت به عذاب و کفر، حب دنیا و تضعیف جهات معنوی ازجمله مهمترین آثار و لوازم صوت شیطان است که برای اغواى بنیآدم بهکار بسته میشود.
خلاصه ماشینی:
مفسران از ابتداي نزول قرآن به بررسي و کشف مراد خداوند از واژه «صوت » در آيه : «و استفزز من استطعت منهم بصوتک » (اسراء، ٦٤) «(برو) و هر که را توانستي با آواز خود تحريک کن و به لغزش افکن »پرداخته وسخناني گفته اندازجمله ابن عربي باصراحت ،مسئلۀصوت درآيۀمذکوررابررسي نموده است که در بحث شواهد قرآني بدان پرداخته خواهد شد و از سوي ديگر در جوامع روايي در مورد شنيدني ها، صدها روايت وجود دارد.
برخي از مفسران گفته اند: وسوسه همان «صوت شيطان » است که در گوش ما زمزمه ميکند (طبرسي ،١٦٠/٢:١٣٦٠) که اين صوت موجب غرور و لغزش و خطا مي شود و انسان را گرفتار وعده هاي دروغين شيطان ميکند همان گونه که پدرمان آدم را وعده خلد داد و او را از بهشت هبوط داد (نجفي خميني ، ١٣٩٨ق : ١٠/ ١٠٠).
براي فهم صحيح «صوت شيطان » به نمونه اي از آياتي که مفسران در ذيل آنها به مسئلۀ موسيقي پرداخته انداشاره مي شود: آيۀ اول : «و من الناس من يشتري لهو الحديث ليضل عن سبيل الله بغير علم و يتخذها هزوا أولئک لهم عذاب مهين » (لقمان ، ٦) «از مردم کسي است که سخن ها و داستان هاي بيهوده را که بازدارنده از حق و گرايش دهنده به باطل است ، ميخرد تا با انتشار آنها، مردم را از راه خدا باز دارد و به بيراهه برد، بيراهه اي تهي از هرگونه دانش و تا قرآن و حقايق آن را به استهزا گيرد.