چکیده:
یکی از ارکان دین اسلام، عبادت است، که دو بعد فردی و اجتماعی دارد و شامل مرد و زن میشود. شارع مقدس، برای بعد اجتماعی عبادات، اهمیت خاصی قائل شده است؛ که البته این مسئله در مورد جمعیت مردان در عصر معصومان، کاملا مشهود است. اما در مورد زنان، اختلافاتی در روایات دیده میشود. از آنجا که زنان، جمعیت قابل توجه جامعه اسلامی را تشکیل میدهند، نظر شارع در مورد شرکت یا عدم شرکت ایشان در مجامع عبادی مهم مینماید. از مفاد برخی روایات، منع حضور زنان در مجامع عبادی استفاده میشود، چون شارع فضیلت خاصی برای مستور بودن زن قائل است؛ اما از برخی روایات دیگر، جواز بدست میآید. در این مقاله، حضور عبادی ـ اجتماعی زنان، از منظر روایات، در سه عرصه مورد واکاوی قرار گرفته است؛ حضور در مساجد برای نماز جماعت؛ حضور در نماز جمعه و عیدین؛ و امامت جماعت زن. رویکرد این مقاله، بدست آوردن صرفا حکم شرعی موضوع آن نیست؛ بلکه مذاق شارع میباشد.
خلاصه ماشینی:
ضمن اینکه اگر بگوییم که عواتق به معنای دختران جوان دم بخت است که برای تحصیل ازدواج و شوهر میتوانند در عید خارج شوند، این اشکال وجود دارد که چرا فقط نماز عیدین، در حالیکه نماز جمعه و نمازهای جماعت را هم می تواند شامل شود.
(حر عاملی، 1409،7، 472) مرحوم شهید اول فرموده:« زنان میتوانند در نماز شرکت کنند و حديث دال بر جواز خروج ایشان برای طلب رزق است، مگر اینکه از آن، فقط محصنات یا کنیزها اراده شده باشد، کما اینکه ظاهر کلام ابن جنید چنین است، این را ثقفي، از نوح بن دراج که از قدماء علماء است، نقل فرموده است».
ادله منع به صورت مطلق آن است که در روایات آمده که نماز جماعت و جمعه و عیدین بر زنان نیست؛ و این روایات به دو دسته تقسیم میشود.
دسته ای دیگر از این روایات، مربوط به مصداق منع حضور زنان میشود که از خروج زنان برای نماز جمعه و عیدین نهی کرده است و این روایات هم به فقط به کنیزان و پیرزنها اجازهی خروج میدهد.
(عبد الله بن قدامه؛ بی تا؛ 2 ؛ 36) حضور زنان در نماز جماعت به همراه مردان مباح است، چرا که در زمان نبی اکرم هم چنین بوده و این از عایشه نقل شده است و هر چند که روایت هست که کنیزان خدا را از مساجد، منع نکنید، اما نماز زن در خانه برتر است.