چکیده:
این پژوهش، با هدف معادلیابی، مفهومشناسی و شناسایی مولفهها وسازوکارهای خودمهارگری در منابع اسلامی، و با روش تحلیل محتوا در دو مرحله انجام گرفته است: در مرحله اول، بعد از مفهومپژوهی واژگانی، برای معادلیابی واژه خودمهارگری در منابع اسلامی، از نظر 25 کارشناس دینی بهره گرفته شد. در مرحله دوم، برای بررسی روایی محتوایی مستندات دینی، مولفهها و سازوکارهای خودمهارگری، پس از تشکیل حوزه معنایی، واژه معادل و استخراج مولفههای مفهومی در متون اسلامی، از نظر 8 کارشناس علوم دینی استفاده گردید و در تحلیل دادهها از تحلیل محتوای متنی و آمار توصیفی مثل فراوانی و میانگین بهره گرفته شد. یافتهها نشان میدهد که از میان 10 واژه مرتبط با خودمهارگری در منابع دینی، «تقوا» نزدیکترین معادل برای خودمهارگری است. همچنین، میتوان الف) مولفه شناختی با سازوکارهای هدفشناسی، خودنظارتگری، حزم، عبرت و تجربه؛ ب) مولفه عاطفی ـ هیجانی، با سازوکار خوف، رجا، محبت، کرامت و حیا؛ ج) مولفه رفتاری، با سازوکار صبر و شکر را برای خودمهارگری با رویکرد دینی لحاظ کرد.
This research has been done in two stages using a content analysis method with the aim of finding an equivalent for and giving a, conceptual definition of self-control according to Islamic sources and identifying the components and mechanisms: In the first stage, making a study of a study of the concept, the research refers to the views of 25 religious experts are to find the equivalent of the word self-control as it is used in Islamic sources. In the second stage, the views of 8 experts in theology were cited to examine the content validity of religious documents, the components and mechanisms of self-control, and its equivalent and to extract the conceptual components according to Islamic texts after forming the semantic domain, and, textual content analysis and descriptive statistics such as frequency and mean were used for analyzing the data. The findings show that from among the 10 words associated with self-control used in religious sources, “fear of God” is the closest equivalent. Also, according to religious approach to self-control, some components are worth considering: cognitive component through theological mechanisms, self-observation, prudence, admonition and experience b) emotional component, through the mechanism of fear, hope, love, generosity, modesty and c) behavioral component through mechanism of patience and thanksgiving.
خلاصه ماشینی:
در مرحله دوم، برای بررسی روایی محتوایی مستندات دینی، مؤلفهها و سازوکارهای خودمهارگری، پس از تشکیل حوزه معنایی، واژه معادل و استخراج مؤلفههای مفهومی در متون اسلامی، از نظر 8 کارشناس علوم دینی استفاده گردید و در تحلیل دادهها از تحلیل محتوای متنی و آمار توصیفی مثل فراوانی و میانگین بهره گرفته شد.
در این پژوهش برای واژه self control، معادل «خودمهارگری» (دادستان، 1386، ج2، ص 504)، انتخاب گردید؛ هرچند ترجمههای دیگری نیز همچون خویشتنداری، خودگردانی، خودبازداری و خودداری از سوی روانشناسان ایرانی بیان شده است (ر.
بنابراین، هدف پژوهش آن است که ابتدا با مفهومپژوهی واژگان، معادلهای نزدیک به خودمهارگری را از منابع دینی استخراج كند و در ادامه براساس نظر کارشناسان دینی، نزدیکترین معادل خودمهارگری در منابع اسلامی را بهدست آورد و در نهایت، مؤلفهها و سازوکارهای خودمهارگری با رویکرد اسلامی را مشخص کند و آن را تعریف و تحلیل نماید.
بعد از انتخاب واژه معادل خودمهارگری در منابع اسلامی، مؤلفهها و سازوکارهای واژه منتخب از منابع دینی (قرآن و حدیث) استخراج شد و در اختیار کارشناسان علوم حوزوی و روانشناسی قرار گرفت و از آنها خواسته شد تا نظر خود را درباره روایی محتوایی مؤلفهها و سازوکارها مشخص نمایند.
نتایج نظرات کارشناسان درباره نزدیکترین معادل خودمهارگری در متون دینی {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} یافتههای مرحله دوم: تدوین الگوي مفهومی خودمهارگری بر اساس منابع اسلامی با توجه به اینکه در مرحله اول، واژه تقوا معادل خودمهارگری انتخاب شد، در این مرحله مؤلفهها و سازوکارهای تقوا و تعریف آن تبیین شد.
), Handbook of self-regulation: Research, theory, and application (p301-324), NewYork: Guilford Press.