چکیده:
ناسیونالیسم یکی از مفاهیم تاثیرگذار در تاریخ معاصر ایران بوده است. این مفهوم که از اواسط دوره قاجاریه به نوشتههای برخی از اندیشمندان راه یافت، در دوره انقلاب مشروطه در قالب گفتمان ناسیونالیسم لیبرال، به یکی از ارکان فکری این حرکت تبدیل شد. در اوضاع نابسامان اجتماعی و سیاسی ایران در طی جنگ جهانی اول و بعد از آن، گفتمان ناسیونالیسم لیبرال با بحران معنی روبهرو شد. از اینرو در اذهان سوژهها، نیاز به گفتمانی جایگزین پدید آمد که مشکلات موجود را حل کند و به بازتولید معانی تازه بپردازد. در این وضعیت، نظریه تشکیل دولت مقتدر مرکزی مطرح و گفتمان ناسیونالیسم اقتدارگرا برای توضیح مشکلات و ارائه راهحل مفصلبندی شد. یکی از روشهای بررسی و مطالعه رخدادهای تاریخی، روش تحلیل گفتمان است. این پژوهش برمبنای نظریه تحلیل گفتمان لاکلائو و موفه، در پی پاسخ به این پرسش است که مفصلبندی، مفاهیم و فرایند هویتیابی گفتمان ناسیونالیسم اقتدارگرا، در کتابهایی درسی تاریخ چاپ وزارت معارف، در دوره رضاشاه چگونه بوده است؟ در این پژوهش با بررسی کتابهایی درسی تاریخ چاپ وزارت معارف دوره رضاشاه، مشخص شد که قدرت حاکم با مفصلبندی مفاهیم و مولفههای گفتمان ناسیونالیسم اقتدارگرا پیرامون دال مرکزی شاه، از این گفتمان برای تحکیم پایههای حکومت نوپای پهلوی استفاده کرد.
Nationalism has been one of the influential concepts in the contemporary history of Iran. This concept, which was introduced to the writings of some thinkers from the middle of the Qajar period, became one of the intellectual pillars in the form of the discourse of liberal nationalism. In the unsettled social and political situation in Iran during and after World War I, the discourse of liberal nationalism faced a crisis of meaning. Hence, the need arose for an alternative discourse that tends to solve the existing problems and produce new meanings. In this situation, the theory of the formation of a powerful central government was proposed and the discourse of authoritarian nationalism was elaborated to solve the solutions. This study, based on Laclau and Mouffe's theory of discourse analysis, seeks to answer the question of what was the articulation, concepts, and process of identifying the discourse of authoritarian nationalism in the history textbooks during the Reza Shah period. This study, by examining the textbooks of this period, shows that the ruling power, by articulating the concepts and components of authoritarian nationalist discourse attempted to strengthen the foundations of the Pahlavi government.
خلاصه ماشینی:
ايـن پـژوهش برمبنـاي نظريۀ تحليل گفتمان لاکلائو و موفه ، در پي پاسخ بـه ايـن پرسـش اسـت کـه مفصل بندي ، مفاهيم و فرايند هويـت يـابي گفتمـان ناسيوناليـسم اقتـدارگرا، در کتاب هايي درسي تاريخ چاپ وزارت معارف ، در دورٔە رضاشـاه چگونـه بـوده ١.
com) تاريخ دريافت : ١٤٠٠/٨/١٤ - تاريخ تأييد ١٤٠٠/١٠/٢١ 1 / 25 است ؟ در اين پژوهش با بررسي کتاب هايي درسي تاريخ چاپ وزارت معارف دورٔە رضاشاه ، مشخص شد که قدرت حاکم با مفصل بندي مفاهيم و مؤلفه هاي گفتمان ناسيوناليسم اقتدارگرا پيرامون دال مرکزي شـاه ، از ايـن گفتمـان بـراي تحکيم پايه هاي حکومت نوپاي پهلوي استفاده کرد.
اين پژوهش با رويکـرد ميـان رشـته اي و روش توصيفي ـ تحليلي و بر مبناي نظريۀ تحليل گفتمان «ارنستو لاکلائو» و «شـانتال موفـه »، مؤلفه هاي اين نظريه را دربارٔە ناسيوناليسم حاکم بر جامعۀ پهلوي اول به کـار گرفتـه و رابطــۀ بــين قــدرت و تــاريخ را در دورٔە ســلطنت رضاشــاه ـ کــه در قالــب گفتمــان ناسيوناليسم اقتدارگرا در کتاب هايي درسي رسمي تاريخ نمود پيدا کرده ـ بررسي کـرده است .
در ابتـداي کتـاب هـايي درسـي تـاريخ کـه وزارت 7 / 25 معارف چاپ کرد، به صورت کاملا واضح اشاره شده که شـاه دوسـتي يکـي از اهـداف تعليم و تربيت است (نک : مقدمه کتاب هاي تاريخ سال اول ، دوم و سوم دبيرسـتان ).
٣. وقته ها (لحظه ها): باستان گرايي ، ميهن پرستي ، ستايش نژاد آريايي و زبان و ادبيـات فارسي از مهم ترين دال هايي بودند که به عنوان وقته در پيرامون دال مرکزي در گفتمـان ناسيوناليسم اقتدارگرا مفصل بندي شده و هر يک در اين گفتمان معني دار مي شدند.