چکیده:
مکانیابی مناسب استقرارگاههای نظامی از جمله مسائل مهم در آمایش دفاعی میباشد که میتواند باعث بالا رفتن کارایی و اثربخشی این مراکز در مواقع بحران و تهدیدات نظامی گردد. در این تحقیق به ارزیابی تأثیر عوامل مهم جغرافیایی بر دفاع غیرعامل در مناطق مرزی ایران و افغانستان پرداختهشده و مناطق مستعد برای استقرار یگانهای نظامی نیز شناسایی گردید. بدین منظور از دادههای مختلف توپوگرافی، زمینشناسی، تصاویر ماهوارهای و اقلیمی استفاده گردیده است. دادههای اقلیمی مانند تعداد روزهای یخبندان، تعداد روزهای بارشی، تعداد روزهای همراه با گردوغبار و سرعت باد از سایت سازمان هواشناسی دریافت گردید. در ادامه بهمنظور شناسایی مناطق حساس و مهم نظامی در طول مرز ایران و افغانستان نقشهها و لایههای اطلاعاتی مربوط به 21 معیار جغرافیایی مانند توپوگرافی، شیب و جهت شیب، فاصله از سکونتگاهها، فاصله از مراکز صنعتی، نوع خاک، کاربری اراضی و ... با استفاده از مدل AHP در رویکردی تلفیقی با سیستم اطلاعات جغرافیایی مورد ارزیابی قرار گرفت و در نهایت نقشه نهایی مکانهای استقرار بهینه مراکز نظامی در مناطق مرزی ایران و افغانستان تعیین گردید. نتایج حاصل نشان داد که بهطورکلی هر چه از طرف شرق بهطرف غرب منطقه موردمطالعه حرکت کنیم، بر میزان اراضی کاملاً مناسب جهت مکان گزینی و استقرار یگانهای نظامی افزوده میشود. درحالیکه مناطق کاملاً نامناسب برای مکان گزینی، با توجه به معیارهای جغرافیایی موردبررسی، مناطق نزدیک به مرز ایران و افغانستان میباشند.
The proper location of military centers is one of the most important issues in defense planning and it can increase the efficiency and effectiveness of these centers in times of crisis and military threats. This study evaluated the impact of important geographical factors on passive defense in the border regions between Iran and Afghanistan and identified potential areas for deployment of military units. Various topographic, geological, satellite and climatic data were used for this purpose. Climatic data such as the number of frost days, days of rainfall, days with dust, and wind speed were obtained from the Iran Meteorological Organization. In order to identify sensitive and important military areas along the Iran and Afghanistan border, maps and information layers of 21 geographical parameters such as topography, slope and slope direction, distance from settlements, distance from industrial centers, soil type, land use were evaluated through the AHP model using an integrated approach with GIS. The final map of suitable locations for military centers in the border regions of Iran and Afghanistan was accordingly drawn. The results show that moving from east to west of the study area increases the amount of the land suitable for military centers, whereas, based on the geographical parameters, the areas close to Iran and Afghanistan border are completely inappropriate for choosing locations.
خلاصه ماشینی:
جدول ١: کلاسه هاي تعريف شده و وزن هاي اختصاص يافته به لايه هاي مؤثر بر دفاع غيرعامل پارامتر ١ ٢ ٣ ٤ ٥ طبقه بندي ٠-٥ ١٠- ٥ ١٥- ١٠ ٢٥- ١٥ بيشتر از ٢٥ شيب (درجه ) وزن ٠/٠٦ ٠/١٢ ٠/٢٤ ٠/٥٤ ٠/٠٤ طبقه بندي ١٠٠٠- ٠ ١٥٠٠- ١٠٠٠ ٢٠٠٠- ١٥٠٠ ٢٥٠٠- ٢٠٠٠ بيشتر از ٢٥٠٠ ارتفاع (متر) وزن ٠/٠٩ ٠/١٣ ٠/٢٦ ٠/٤٦ ٠/٠٦ طبقه بندي W SW NW S,N SE,NE,E جهت شيب وزن ٠/٣٨ ٠/٢٣ ٠/٢٣ ٠/١٢ ٠/٠٤ طبقه بندي ٠-٢٥ ٤٠- ٢٥ ٦٠- ٤٠ ٩٠- ٦٠ بيشتر از ٩٠ کيلومتر فاصله از گسل (کيلومتر) وزن ٠/٠٤ ٠/٠٧ ٠/١٢ ٠/٣٠ ٠/٤٧ طبقه بندي خيلي سخت سخت متوسط سست خيلي سست جنس زمين وزن ٠/٠٥ ٠/١١ ٠/١٧ ٠/٢٤ ٠/٤٣ طبقه بندي ٢/٥- ٠ ٥- ٢/٥ ٧/٥- ٥ ١٠- ٧/٥ بالاتر از ١٠ سرعت باد (نات ) وزن ٠/٠٥ ٠/١١ ٠/١٧ ٠/٢٤ ٠/٤٣ طبقه بندي کمتر از ٣٠ ٤٠- ٣٠ ٥٠- ٤٠ ٦٠- ٥٠ بيشتر از ٦٠ روز بارشي وزن ٠/٠٥ ٠/١٠ ٠/١٥ ٠/٢٨ ٠/٤٢ طبقه بندي ٠-٣٠ ٣٠-٥٠ ٥٠-٧٠ ٧٠-٩٠ بيشتر از ٩٠ روز يخبندان وزن ٠/٠٥ ٠/١٠ ٠/١٥ ٠/٢٨ ٠/٤٢ دماي بالاي ٣٥ طبقه بندي ٠-٣٠ ٣٠-٥٠ ٥٠-٧٠ ٧٠-٩٠ بيشتر از ٩٠ وزن ٠/٠٥ ٠/١٠ ٠/١٥ ٠/٢٨ ٠/٤٢ گردوغبار طبقه بندي ٠-٣٠ ٣٠-٥٠ ٥٠-٧٠ ٧٠-٩٠ بيشتر از ٩٠ وزن ٠/٠٥ ٠/١٠ ٠/١٥ ٠/٢٨ ٠/٤٢ طبقه بندي ٤٠٠- ٠ ٢٠٠٠- ٤٠٠ ٣٠٠٠- ٢٠٠٠ ٤٠٠٠- ٣٠٠٠ بيشتر از ٤٠٠٠ فاصله از بستر سيلابي (متر) وزن ٠/٠٥ ٠/٥٠ ٠/٢٤ ٠/١٣ ٠/٠٨ طبقه بندي ٠-٢٥ ٤٠- ٢٥ ٦٠- ٤٠ ٩٠- ٦٠ بيشتر از ٩٠ کيلومتر فاصله از قنات (کيلومتر) وزن ٠/٠٤ ٠/٠٧ ٠/١٢ ٠/٣٠ ٠/٤٧ طبقه بندي درياچه کوير شنزار اراضي ديم مراتع در کوهستان کاربري اراضي وزن ٠/٠٤ ٠/٠٧ ٠/١٢ ٠/٣٠ ٠/٤٧ طبقه بندي ٠-١٠ ٢٠- ١٠ ٤٠- ٢٠ ٦٠- ٤٠ بيشتر از ٦٠ فاصله از سکونتگاه (کيلومتر) وزن ٠/٢٤ ٠/٤١ ٠/٢٤ ٠/٠٧ ٠/٠٤ طبقه بندي ٥- ٠ ٧/٥- ٥ ١٥- ٧/٥ ١٥-٣٠ بيشتر از ٣٠ کيلومتر دسترسي به جاده (کيلومتر) وزن ٠/٠٤ ٠/٠٧ ٠/٤٧ ٠/٣٠ ٠/١٢ طبقه بندي ٠-٥٠ ١٠٠- ٥٠ ١٥٠- ١٠٠ ٢٠٠- ١٥٠ بيشتر از ٢٠٠ کيلومتر فاصله از مرز (کيلومتر) وزن ٠/٠٤ ٠/٠٧ ٠/١٢ ٠/٣٠ ٠/٤٧ طبقه بندي ٠-٢٥ ٤٠- ٢٥ ٦٠- ٤٠ ٩٠- ٦٠ بيشتر از ٩٠ کيلومتر فاصله از زمين لغزش وزن ٠/٠٤ ٠/٠٧ ٠/١٢ ٠/٣٠ ٠/٤٧ طبقه بندي ٠-٣٠ ٦٠- ٣٠ ٩٠- ٦٠ ١٢٠- ٩٠ بيشتر از ١٢٠ کيلومتر فاصله از مراکز صنعتي وزن ٠/٠٤ ٠/٠٧ ٠/١٢ ٠/٣٠ ٠/٤٧ فاصله از معادن (کيلومتر) طبقه بندي ٠-٢٥ ٤٠- ٢٥ ٦٠- ٤٠ ٩٠- ٦٠ بيشتر از ٩٠ کيلومتر وزن ٠/٠٤ ٠/٠٧ ٠/١٢ ٠/٣٠ ٠/٤٧ فاصله از فرودگاه (کيلومتر) طبقه بندي ٠-٥٠ ١٠٠- ٥٠ ١٥٠- ١٠٠ ٢٠٠- ١٥٠ بيشتر از ٢٠٠ کيلومتر وزن ٠/٠٤ ٠/٠٧ ٠/١٢ ٠/٣٠ ٠/٤٧ همچنين با استفاده از روش تحليلي AHP به هر يک از پارامترهاي موردمطالعه با توجه به اهميت آن ها در دفاع غيرعامل وزن عددي داده شد (شکل ٤).