چکیده:
واژه 'کرسی' یکی از واژگان متشابه قرآنی است که در دو جای قرآن کریم به کار رفته است. این لغت در سوره بقره با ضمیری آمده که به لفظ جلاله بازمیگردد. اکنون این پرسش ایجاد میشود که از ترکیب یادشده چه معنایی اراده گشته و تفسیر غیر جسمانی آن چیست؟ در منابع تفسیری اهل سنّت دیدگاههای گوناگونی مطرح شده که تفسیر مادّی ملازم با پنداره 'تجسیم' از جمله آنهاست. امّا در احادیث معتبر اهلبیت ع، نظریه تفسیر دیگری مطرح شده که پرهیز از تشبیه و جسمانگاری خداوند، جمع معنای حسّی (جسم وسیع کیهانی) و معنای غیر مادّی (علم) و برخورداری از پشتوانه لغوی و معناشناختی، از ویژگیهای شاخص آن است. این نوشتار با رویکرد تطبیقی و روش توصیفی ـ تحلیلی، پس از طرح دیدگاههای مفسّران سنّی درباره معنای 'کرسی' در آیه 255 سوره بقره، به مفهومشناسی آن از منظر لغت و احادیث تفسیری معصومان^ میپردازد.
خلاصه ماشینی:
امّا در احادیث معتبر اهلبیت علیهمالسلام ، نظریه تفسیر دیگری مطرح شده که پرهیز از تشبیه و جسمانگاری خداوند، جمع معنای حسّی (جسم وسیع کیهانی) و معنای غیر مادّی (علم) و برخورداری از پشتوانه لغوی و معناشناختی، از ویژگیهای شاخص آن است.
این نگاشته حاصل سلسله مباحث «مفردشناسی روشمند آیات قرآن» و معناشناسی برخی مفردات قرآن از جمله «کُرسی» در مرکز تخصّصی تفسیر و علوم قرآنی ائمه اطهار علیهم السلام حوزه علمیه قم است که توسط استاد محمّدعلی مروّجی طبسی تدریس شده و پس از ویرایش و پژوهش و برخی اضافات، بهصورت مقاله ارائه میشود.
5 با توجّه به مرجع ضمیر «کُرسیُّهُ» در «آیةالکرسی» این پرسش مطرح میشود که «کُرسی» در این آیه به چه معناست؟ آیا معنای حسّی و مادّی آن همانگونه که در سوره «ص» به کار رفته، مقصود است؟ در این صورت آیا دلالت بر جسمانیت خداوند نمیکند؟ یا معنای غیر مادّی از «کُرسیُّهُ» اراده شده است؟ در این صورت آن معنا چیست؟ یا هر دو معنا از این واژه اراده شده، بدون آنکه آیه شریفه، دلالتی بر جسمانیت خداوند داشته باشد؟ نوشتار حاضر پس از بیان و بررسی دیدگاههای مختلف مطرحشده در منابع تفسیری اهل تسنّن، نظریه نوینی را بر پایه احادیث تفسیری اهلبیت علیهمالسلام ارائه میکند.
تنزیهیبودن بهمعنای پرهیز از تشبیه و جسمانگاری خداوند، جمع معنای حسّی و غیر مادّی و برخورداری از پشتوانه لغوی و معناشناختی، از ویژگیهای ممتاز تفسیر «کُرسی» در احادیث اهلبیت علیهمالسلام است.
التّوحید، محمّد بن علی ابن بابویه قمی صدوق، تحقیق سید هاشم حسینی، قم، جامعه مدرّسین، اوّل، 1398ق.