چکیده:
ازجمله تفاوتهای نظام حقوقی ایران و انگلیس در نقض تعهدات قراردادی، تقاضای الزام به ایفای تعهد در حقوق ایران و مطالبه خسارت در حقوق انگلیس میباشد. همین تفاوت موجب گردیده که مطالبه خسارت در حقوق انگلیس نظام مند و چارچوب مشخص تری داشته باشد. لذا اگر قراردادی نقض شود، متعهدله و متضرر از نقض نمیتواند تماشاگر ورود زیان باشد بلکه باید از افزایش خسارت جلوگیری نماید. بنابراین اگر عامل زیان بتواند در دادگاه ثابت نماید، علت افزایش زیان در نتیجه کوتاهی زیان دیده بوده، این استدلال پذیرفته میشود. قاعده کاهلی زیان دیده در حقوق انگلیس و به تدریج در حقوق فرانسه و برخی کشورها پذیرفته شده، در مقاله حاضر این موضوع مورد بررسی قرار میگیرد. با توجه به مبانی فقهی از جمله قاعده اقدام، لاضرر تسبیب و برخی مقررات قانونی از جمله اصل 167 قانون اساسی تا چه میزانی قاعده کاهلی و تخفیف خسارت وارده در نقض تعهدات قراردادی در حقوق ایران قابل اعمال است.
خلاصه ماشینی:
قاعده کاهلي زيان ديده در حقوق انگليس و به تدريج در حقوق فرانسه و برخي کشورها پذيرفته شده است ؛ با توجه به مباني فقهي از جمله قاعده اقدام ، لاضرر تسبيب و برخي مقررات قانوني از جمله اصل ١٦٧ قانون اساسي تا چه ميزاني قاعده کاهلي و تخفيف خسارت وارده در نقض تعهدات قراردادي در حقوق ايران قابل اعمال است .
(کاتوزيان ،٢٤٤:١٣٧٦) سوال پژوهش اين است که با توجه به اينکه در يک قرارداد دو طرف وجود دارد متعهد و متعهدله ، در صورت نقض قرارداد و در مرحله مطالبه و تعيين خسارت نقش زيانديده (متعهدله ) در افزايش خسارت چه تأثيري خواهد داشت ؟ و اينکه آيا قاعده کاهلي زيانديده در افزايش خسارت ناشي از نقض قرارداد در حقوق ايران قابل اعمال ميباشد.
ولي بايد پذيرفت که عليرغم اينکه در حمايت از زيان نظريه مقبولي است ولي دعاوي خاتمه نمييابد هر يک از عوامل جبران کننده ميتواند به ديگري رجوع و اقامه دعوي نمايد (قاسم زاده ، ١٣٨٧: ٣٦٦) و از جهتي پذيرش تضامني جبران خسارت در حقوق ايران استثناء و اصل بر عدم تضامن است (ره پيک ، ١٣٨٩: ٩٠) - قاعده اقدام قاعده اي است فقهي با اين مبنا که هر کس به ضرر خود نسبت به مال خود اقدامي کند در مورد اقدام وي کسي به نفع او مسئوليت مدني ندارد.
اين رويکرد در نظام حقوقي کامن لا وجود دارد و يک زيانديده ناشي از فعل ديگري يا در نتيجه نقض قرارداد اگر در زيان وارده نقش داشته باشد يا در اثر کاهلي موجب گسترش زيان گردد.