چکیده:
نهجالبلاغه که آن را فوق کلام مخلوق و دون کلام خالق دانستهاند، کتابی است گرانقدر شامل خطبهها نامهها و حکمتهای علی علیه السلام است که آن را دانشمند صاحب نام امامی سیدرضی (م۴۰۶) گردآورده است. این کتاب که هم به لحاظ ادبی و هم به لحاظ اعتقادی و هم به لحاظ سیاسی و اجتماعی دارای اهمیت است، قرنها است که در دسترس مسلمانان قرار دارد و از آن بهرههای کثیر عاید شده است. از این کتاب ترجمههای چندی به زبان فارسی صورت پذیرفته است که شمار آن بالغ بر یکصد عنوان میگردد اما در این ترجمهها علاوه بر نکات ارزشمند و مفیدی که در آنها هست، گاه اغلاطی به چشم میخورد که به فهم درست عبارتهای نهجالبلاغه آسیب میرساند به گونهای که در بعضی موارد معنا و مقصود عبارت مولا علی علیهالسلام با این ترجمهها تطبیق ندارد. گاهی انتقال معنای صحیح فدای عبارتپردازی مترجم گردیده و گاه به تطور معنای لغوی الفاظ در طی قرون توجه نشده است. دستهبندی این اغلاط و معرفی آنها تحت عنوان آسیبهای ترجمههای نهجالبلاغه موضوع این مقاله است.
Nahj al-Balagha, the Imam Ali's Speeches collected by Seyyed Razhi (the famous Imamie Scholor in the fourth century) is said to be over the Creature speech and below the the creator speech. It is a precious book containing the sermons; letters and short words (Hekmat) of Ali (as). This book is important both literally, religiously, politically and socially. It has been available to Muslims for centuries and they benefited greatly from it. This book has several translations in Persian that number up to 100 titles But in addition to the valuable and useful points in these translations, there are some ambiguities that damages the proper understanding of Nahj al-Balagha's terms, so that in some cases the meaning of Mulla 'Ali's words is inconsistent with these translations. Sometimes the translation of the literal meaning of the phrase is rendered by an interpreter, and sometimes the changes of literal meaning of the words over the centuries has been ignored. The categorization of these ambiguities and mistakes and recognizing their damages to the correct meaning of Nahj al-Balagha's in its translations are the subject of this article.
خلاصه ماشینی:
ازاين کتاب ترجمه هاي چندي به زبان فارسي صورت پذيرفته است که شمارآن بالغ بريکصدعنوان ميگرددامادراين ترجمه هاعلاوه برنکات ارزشمندومفيدي که درآنهاهست ،گاه اغلاطي به چشم ميخوردکه به فهم درست عبارت هاينهج البلاغه آسيب ميرساندبه گونه اي که دربعضيمواردمعناومقصودعبارت مولاعلي عليه السلام بااين ترجمه ها تطبيق ندارد.
روش تحقيق دراين تحقيق که به توصيف وتحليل ترجمه هاي نهج البلاغه مبادرت شده است ،طبعـااز روش «توصيفي-تحليلي»برخورداربوده است .
برخيازايشان تصورکرده اندمؤلف نهج البلاغه امام علي عليه السلام است وبررويجلدنوشته اند«نهج البلاغه اميرالمؤمنين علـيعليـه السـلام »در حاليکه مؤلف اين کتاب ،عالم فرهيخته سيدرضي(م ٤٠٦ق )اسـت کـه آن رادرسـال ٤٠٠ هجريتأليف کرده است .
نمونه اي ازاين مهم درترجمـۀعبـارت زيـرازنهـج البلاغـه مشـاهده ميشود: درخطبۀ٢٥نهج البلاغه علي عليه السلام دروصف بيوفاييبرخي ازياران خودفرموده است :اللهم إنيقدمللتهم وملونيوسئمتهم وسئموني،يعني بارخدايامن ازايشان ملـول شده ام وايشان نيزازمن ملول شده اندومن ازايشان به ستوه آمده ام وآنـان نيـزازمـن بـه ستوه آمده اند.
»(معلوف ،١٩٩٢م :٩٥) پس ترجمه عبارت نهج البلاغه چنين است :نامه اي ازاوعليه السلام به يکي ازکارگزاران خود:اماپس ازستايش خداپس به درستي که دهقانان شهرتوازسختي ودرشتيوحقيـر شمردن وتندخوييتوشکايت کرده اند.
اين ضبط درنسخه هاي خطـي کهـن ازجمله نسخه هاييکه درسـال هـاي ٤٠٦و٤٦٩،٤٨٣،٤٩٣،٥٣٨،٥٤٤،٥٥٦،٥٧٥،٦٠٠ ،٦٠٤،٦٠٨و٦٧٤کتابت شده است (بـرايآگـاهيدربـاره نسـخ خطـينهـج البلاغـه رک: رحمتي،١٣٩٧)همچنين درشروح معتبرازقبيل شرح ابن ابي الحديدوشـرح ابـن ميـثم و شرح مولي فتح الله کاشاني وشرح فيض الاسلام به همين صـورت نقـل وترجمـه وشـرح شده است .
جالب است که دربرخي نسخ خطي نهج البلاغه ازجمله نسخه اي به سال کتابت ٤٨٤، دربالاي اين واژه ،ترجمه فارسي «فرومايگان »ثبت است .