چکیده:
در کنار تصحیح و چاپ متون ادبی، شرح درست لغات و دشواریهای برخی متون، ضرورتی است که میتواند راهگشای خوانندگان این آثار باشد و به آنان در فهم بهتر متن کمک نماید. یکی از این متون، «عتبةالکتبه»، مجموعه مراسلات دیوانی و مکاتبات اخوانی عهد سلطان سنجر سلجوقی با انشای منتجبالدین بدیع جوینی است که در سال 1396ش. به اهتمام مریم صادقی و از روی چاپ علامه قزوینی و استاد عباس اقبال، مجدداً تصحیح گردیده و به همراه شرح متن، در انتشارات نگاه معاصر به چاپ رسیده است. این مقاله حاصل بررسی شرح متن این کتاب است که به روش کتابخانهای همراه با تحلیل و توصیف یافتهها انجام شده است. ثمرۀ این پژوهش نشان میدهد که شارح «عتبةالکتبه» با وجود تلاشی که در رفع کاستیهای چاپ قزوینی- اقبال داشته است، در شرح برخی موارد، دچار خطاهای آشکار گردیده است که نه تنها ابهامات متن را برطرف نمیسازد، چه بسا موجب گمراهی خواننده نیز میگردد. در این پژوهش، برخی از این اشتباهات و نیز ایرادهای چاپی ارائه گردیده تا علاوه بر استفادۀ خوانندگان «عتبةالکتبه »، ضرورت رفع خطاهای راهیافته به کتاب و لزوم بازبینی آن از طرف شارح جهت چاپهای بعدی تبیین گردد.
In addition to correcting and printing literature, accurate description of vocabulary and difficulties in some of these texts is vital which can help the readers of these works helping them to understand the text better. One of these texts, "Atabat-ol-kataba" is written by Montajab-o-ddin Badi'e Joveini which includes samples of administrative and court-related correspondence as well as friendly letters of Sultan Sanjar Saljuqi era and revised along with the description of the text in 2017 by Maryam Sadeghi regarding the Allameh Qazvini and Sir Abbas Eqbal; and it has been published in Negah Moaser Publications. This article is the result of reviewing the text description of this book, which has been done with analysis and description of the findings in a library style. The results of this research show that the commentator of "Atabat-ol-kataba", despite his efforts to eliminate the shortcomings of Qazvini-Eqbal printing, has made obvious mistakes in describing some cases, which not only do not remove the ambiguities of the text, but may also mislead the reader. In this research, some of these mistakes as well as typographical faults are presented to explain the necessity of modifying the errors in the book and the need to review it by the commentator for later editions, in addition to the use of the readers of "Atabat-ol-kataba".
خلاصه ماشینی:
روش تحقيق دراين پژوهش که به شيوةکتابخانه ايصورت گرفته است ابتداکتاب عتبة الکتبـه کـه بـه اهتمام مريم صادقيبه چاپ رسيده است مطالعه وبررسيگرديد،سپس خطاهايشارح در شرح متن ،استخراج وبه صورت تحليلي-توصيفيبررسيومعنايصحيح آن هابـااسـتناد به منابع ومراجع يافته شدوباتوجه به محدوديت هاياين پژوهش ،به ذکربرخيازآن هـا بسنده گرديد.
خطاهاي شرح متن مضله (به تصویر صفحه مراجعه شود) توضيحات شارح نشان ميدهدکه ايشان «مضله »رابا«مظله »خلط کـرده وبـاغفلـت از تفاوت صورت ومعنايآن دو،درشرح متن به بيراهه رفته است .
اصطناع (به تصویر صفحه مراجعه شود) گرچه شارح به يکيازمعاني«اصطناع »اشاره کرده است وليبررسيمتون نثـرفارسـي نشان ميدهدکه «اصطناع »بارهادرکنار«تربيت »ومترادف باآن به کاررفته است ،بنـابراين بهتراست معاني«پرورش دادن وتربيت کـردن »بـه شـرح ايـن عبـارت افـزوده شـود(ر.
مرموق (به تصویر صفحه مراجعه شود) به نظرميرسدشارح ،اين لغت رابرگرفته از«رمق »به معناي«تاب وتوان »دانسته است ومعنيبرساختۀ«توانا»رابه اين اسم مفعول عربينسـبت داده اسـت وسـپس آن را«بـالا» معنيکرده است .
مؤيدالإسلام (به تصویر صفحه مراجعه شود) همان طورکه ازمفاداين منشوربرميآيدوفهرسـت منشـورهاونامـه هـايموجـوددر عتبة الکتبه که شارح درآغازکتاب آورده است نشان ميدهد(ر.
مغمز و مطعن (به تصویر صفحه مراجعه شود) همان طورکه ملاحظه ميشود،شارح دوواژةمـذکوررااسـم فاعـل دانسـته اسـت امـا بررسيفرهنگ هايلغت وترادف اين دوواژه نشان ميدهدکه صـورت «مطعـن »ازريشـۀ «طعن »واسم فاعل باب افعال ،نادرست است وصـحيح ايـن واژه ،«مطعـن »واسـم مکـان است .
است که شارح به اشتباه آن را٥٤٠معنيکرده است .
Jovini, Ali Ibn Ahmad Muntajbuddin Badie (2005) Ataba al-Kitabah, edited by Mohammad Qazvini and Abbas Iqbal Ashtiani, Tehran: Asatir.