چکیده:
مهاجرت ارامنه به ایران از اوایل قرن هفدهم میلادی به تغییرات بسیاری در جامعه مسلمان ایران منجر گردید. در درازمدت، این مهاجران از بنیان، ترکیب تشکیلات اداری و نظامی نخبگان دولت صفوی را تغییر دادند و همچنین در دهه دوم قرن هفدهم میلادی، ارامنه ساکن جلفا مهمترین طبقه بازرگان در کشور بودند. در این میان، هر چند ورود عدهای از مبلغان مسیحی به ایران با مخالفتهایی از سوی برخی روحانیون شیعه همراه بود، اما به مرور، دین مسیحیت بهعنوان منبعی برای گفتگوی علما حول مسائل دینی و اعتقادی در ایران قرار گرفت.تنوع نژادی و زبانی در ایران، پیشتر راهی برای انعطافپذیری در تعامل با جهان مهیا کرده بود. از این رو، به بستری برای گفتمان گروههای اعتقادی متفاوت مبدل گشت. در این راستا، پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با تأکید بر منابع کتابخانهای به واکاوی تأثیر حضور مبلغان مسیحی در ایران پرداخته است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که ایرانیان در مقایسه با دیگر سرزمینهای مسلمان، انعطافپذیری بسیار بیشتری در مقابل گفتمانهای مخالف نشان دادهاند و همواره اجازه گفتگو و ارائه استدلال در مورد مسائل دینی در این سرزمین امری پذیرفته شده بهحساب میآمده است؛ آنچه که با کمی تعمیم به جامعه امروزه، هنوز نیز قابل تشخیص است.
خلاصه ماشینی:
يافته هاي تحقيق نشان مـيدهـد کـه ايرانيـان در مقايسـه بـا ديگـر سرزمين هاي مسلمان ، انعطاف پذيري بسيار بيشتري در مقابل گفتمـان هـاي مخـالف نشـان داده انـد و همواره اجازه گفتگو و ارائه استدلال در مورد مسائل دينـي در ايـن سـرزمين امـري پذيرفتـه شـده به حساب ميآمده است ؛ آنچه که با کمي تعميم به جامعه امروزه ، هنوز نيز قابل تشخيص است .
همان طور که ايرانيان پـس از حملـه و حکمرانـي مغـول در قـرن سـيزدهم ميلادي با وفق دادن سبک خارجي با سنت هاي خود، تکنيک ها و مضامين هنري شرق آسـيا را اقتباس کرده بودند، بنابراين آن ها چهار قرن بعد نسـبت بـه انگيـزه هـاي بيرونـي مسـتعد بودند- با همان بحث هاي قابل توجه ، اگر چه با نتايج محدودتر- فرنگيسازي با مواجهه ايران با برون داد تعداد کمي از نقاشان هلنـدي در اوايـل قـرن هفـدهم مـيلادي کـه بـراي دربـار سلطنتي کار ميکردند، آغاز شد.
اولـين کسي که به اين موارد اشاره ميکند، د گووا است کـه بـر طبـق آن ، عبـاس اعـلام کـرد هـر مسلماني که مايل به مسيحي شدن باشد، در انجام چنين امري آزاد خواهـد بـود، بـه شـرط اينکه د گووا و افرادش از هر شخص مسيحي نزد شاه از تبديل به اسلام جلـوگيري نخواهنـد کرد.
), Nouveaux mémoires des missions de la Compagnie de Jésus dans le Levant, Vol. 3, Paris, G.
A Bibliographical History, Vol. 10: Ottoman and Safavid Empires 1600‒1700, Leiden, Brill, 529‒546.
Matthee, Rudi, 2012: Persia in Crisis: Safavid Decline and the Fall of Isfahan, (International Library of Iranian Studies, 17), London, I.