چکیده:
از میراث ادبی نخستین سرایندگان در دهه های ابتدایی تاریخ شعر فارسی، ابیات اندکی بر جای مانده است. یکی از دغدغه های همیشگی پژوهشگران، بازیابی این آثار از خلال منابع گوناگون بوده است. در این پژوهش، چند منبع چاپ نشده پراهمیت، همگی از سده ششم یا اوایل هفتم هجری، معرفی خواهد شد که ابیاتی از ابوالعباس مامون خوارزمشاه از عهد سامانی، و عنصری، فرخی، زینبی، و عسجدی از عهد غزنوی اول را در بر دارد. این منابع عبارتند از: رسایل العشاق از سیفی نیشابوری، حلیه الآداب، و مونس نامه. در این میان، نقل بیتی از منظومه گم شده «شادبهر و عین الحیاه» سروده عنصری، و نیز بیتی از عسجدی که قضاوتی درباره مقایسه ارزش ادبی نظم و نثر در بردارد، حایز اهمیت بیشتری است.
From verses belonges to the poets of the classis period in Iran, there are existed a few
number. One of the main concerns of the scholars in the field of Persian researches, is
gathering the missing Divans of those poets through a lot of literary and non-literary
sources. In this study, we are about to introduce some new poems extracted from three less
known Persian and Arabic unpublished books. Of these, finding a verse from a Masnavi of
Onsori-ye Balkhi called "Shadbahr-o Eyn al-Hayat", and a poem from Asjadi that offers a
judgment about the literary value of Poetry (Nazm) and Prose (Nasr) , can be recognized
more significant. Other verses is from Abu al-Abbas Ma'mun Kharazm-Shah (Samanid
era) , Farrokhi Sistani and Zaynabi Alavi (Ghaznavid era).
خلاصه ماشینی:
با این گزارش دقیقاً روشن شد که نسخۀ شمارة٨٩٨٠ و همچنین احتمالاً نسخۀ شـمارة ٨٩٨١ دانشگاه تهران ، مجلداتی از همان مجموعۀ چندجلدی ای است که نفیسـی بـرای بازسـازی دیوان های مفقود شاعران فارسیسرا و نیز انتخاب از بهترین اشعار شاعرانی کـه دواویـن آن هـا در دست است تهیه کرده بوده و مقدمه ای برای مطالعات تاریخ ادبـی او محسـوب مـیشـده اسـت .
٣. تنها برای نمونه ، اشاره به چند مقاله از حدود یک دهۀ اخیر در این موضوع لازم به نظر مـیرسـد: پژوهش هایی حاوی ابیات نویافته ای از ابوشکور بلخی و حکـیم سـمرقندی در «ارشـاد» قلانسـی (بختیار و رضایی ، ١٣٨٧: ٨-٩، ١٧، ١٨، ناظر به ابیـاتی از آفـرین نامـۀ ابوشـکور بلخـی؛ ١١-١٢، شامل ابیاتی از حکیم سمرقندی)، اشعاری از رودکی (عارف نوشـاهی، ١٣٨٩: ٣٠-٣١؛ انصـاری، ١٣٩٠: وبسایت کاتبان ؛ صادقی، ١٣٩٠: ١٦-١٩؛ قاسمی، ١٣٩٢: ١٠٩، ١١١؛ بشـری، ١٣٩٣: ٢٠٤؛ شریفی صحی، ١٣٩٤: ٢٣٧- ٢٣٩، حاوی نقدی بر نوشتۀ قاسمی١٣٩٢، و همان : ٢٥٣، حـاوی دو بیت نویافتۀ منسوب به رودکی؛ نویدی ملاطی، ١٣٩٤: ٥٠-٥١، در رد انتسـاب دو بیـت منسـوبی که در پژوهش شریفی صحی عرضه شده است ؛ همان ، ١٣٩٥: ١٣٣- ١٣٤)، ابیات و اشعاری تـازه از کسائی مروزی (حکیم ، ١٣٨٧: ٥٦-٦٦)، شعری از محمد عبده (صـفری آق قلعـه ، ١٣٨٨: ٣٧- ٣٨؛ منصوری، ١٣٨٩: ٢٥)، بیتی از عسجدی که در مطالب برافزوده در حاشـیۀ نسـخۀ چسـتربیتی از «کتاب الفهرست » ندیم بغدادی ثبت شده است (صفری آق قلعـه ، ١٣٨٩: ١٤)، بیتـی از معنـوی بخارایی که مروّجی در تصحیح مجالسی از استاجی (١٣٩٠: ٥٢-٥٣) به آن دست یافت ، بیتـی از بهرامی و دو بیت از عسجدی (فیروزبخش ، ١٣٩٠: ٤٢)، ابیاتی از عسـجدی و عنصـری (ایمـانی، ١٣٩٤: ١٩-٢٠، که اشاره میکند که در منبع نویافتـۀ او، ابیـاتی از رودکـی، عنصـری، عسـجدی، فردوسی، کسائی، امیرمعزی، خیام ، ناصر خسرو، مسعود سعد، قطران ، فرخی، سـنائی، منـوچهری، عمعق و کافی ظفر آمده است ) و دو بیت تازه از منطقی رازی (ولائی، ١٣٤٤: ٤١٠- ٤١٤؛ حکـیم ، ١٣٩٨: ٥٤).