چکیده:
منطقه سیستان یکی از حوزه های جغرافیایی کشور ایران است که از جنبه های متفاوتی اجتماعی به صورت ویژه می باشد. هر جامعه و سکونتگاهی در کنار ساخت فضاها و کالبد، نیازمند برقراری و استقرار و پایدار سازی روابط معقول اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی میان شهروندان میباشد. به طور معمول ریشه بسیاری از بحران های بزرگ و زنجیره ای اجتماعی را باید در عدم رعایت حقوق شهروندی و اخلاق مداری در جامعه و ضعف فرهنگ بومی و محله ای در زندگی روزانه دانست . رشد جوامع پر تراکم و فشرده ، مشکلات گسترده ای را به وجود آورده است . امروزه یکی از کارآمدترین ساز و کارهای مدیریت جامعه و زندگی اجتماعی برای رسیدن به مناسبات اجتماعی مطلوب و کاهش هزینه های وارده بر جامعه توجه و برنامه ریزی برای ارتقای فرهنگ و اخلاق زندگی جمعی در بین شهروندان است . زندگی جمعی مبتنی بر حقوق جمعی از مهمترین مباحثی است که توجه جدی به آن می تواند پایه های توسعه ایران مدرن و اسلامی را بنا کند، در این راستا با در نظر گرفتن تغییرات در شکل و انواع درگیری و نا امنی منطقه شرق کشور توجه به فرهنگ و اخلاق در امر زندگی اجتماعی از اهمیت بسزایی برخوردار است . ابزاری که به وسیله آن می توان توسعه پایدار فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را به وجود آورد شامل نهادهای غیر دولتی و مردم نهاد (بسیج ، معتمدین ، هیت های مذهبی) به عنوان کارگزاران محلی می باشد که به بهبود مناسبات اجتماعی شهروندان کمک می کند. از نظر فرهنگی جامعه خوب و مطلوب علاوه بر مدیریت شایسته و کارآمد نیازمند شهروندانی آگاه دارد، بنابراین مدیریت اجتماعی بایستی برای آگاه سازی عمومی و ایجاد و ارتقای فرهنگ زندگی جمعی، گسترش شهروند مداری و آموزش شهروندان در زمینه های مختلف ، کارکرد و فعالیت فرهنگی داشته باشد. تحقیق حاضر به روش توصیفی – تحلیلی انجام شده و از نظر نوع تحقیق ، کاربردی است . در این مقاله نخست به حقوق و شهروندی، تشریح فرهنگ ، زندگی اجتماعی و اخلاق شهروندی و جایگاه آن در منطقه سیستان و سپس نقش های محوری سنت ، آداب و آیین مردم داری مبتنی بر "حشر"، "شال " و مجلس داری که شامل آموزش زندگی جمعی شهروندان ، پیوست فرهنگی و مشارکت شهروندان که در راستای ارتقاء فرهنگ و اخلاق شهرنشینی است بررسی می شود. به کارگیری فرایند مشکل گشایی خلاق "مردم داری" در فرایند برنامه ریزی توسعه اجتماع محور منطقه سیستان دستاوردی مثبتی دارد. ماندگار نمودن احترام به معتمدین و هویت قومی بر اساس شاخص جمع محوری و اصل اساسی احترام به نظر جمع و مشورت و احترام به بزرگان قوم و طایفه در زندگی امروزی ضروری می باشد. دستاوردهای مثبت مردم داری نظیر حل درگیری های اجتماعی، برقراری ازدواج آسان ، پایداری سازی ارتباط اقوام و صله رحم ، حل مشکلات مالی و استقرار فرهنگی برای زندگی بهتر درکنار یکدیگر و یک احساس مشترک برای یک جامعه شامل می گردد. نظام معتمدی همکار و مکمل مناسبی برای نهادهای دولتی در راستای تقویت بهبود زندگی اجتماعی در منطقه سیستان می باشد.
خلاصه ماشینی:
در اين مقاله نخست به حقوق و شهروندي، تشريح فرهنگ ، زندگي اجتماعي و اخلاق شهروندي و جايگاه آن در منطقه سيستان و سپس نقش هاي محوري سنت ، آداب و آيين مردم داري مبتني بر "حشر"، "شال " و مجلس داري که شامل آموزش زندگي جمعي شهروندان ، پيوست فرهنگي و مشارکت شهروندان که در راستاي ارتقاء فرهنگ و اخلاق شهرنشيني است بررسي مي شود.
از طرف ديگر اگر جنبش هاي اجتماعي در قالب و چارچوب حق مدار شکل گرفته و ماهيت احساسي و خطرناک به خود نگيرد و دولت (که اصولا بايد نماينده همه شهروندان باشد) و گرايش غالب و حاکم بر جامعه ، اين حرکت حق مدار را پذيرا شده و طرد نکند، در آن صورت ميتوان به تأمين و تضمين صلح و زندگي مسالمت آميز، عدالت ، ثبات و تماميت ارضي و وحدت جوامع اميدوار بود.
از نظر فرهنگي جامعه خوب و مطلوب علاوه بر مديريت شايسته و کارآمد نيازمند شهرونداني آگاه دارد، بنابراين مديريت اجتماعي بايستي براي آگاه سازي عمومي و ايجاد و ارتقاي فرهنگ زندگي جمعي، گسترش شهروند مداري و آموزش شهروندان در زمينه هاي مختلف ، کارکرد و فعاليت فرهنگي داشته باشد.
از نظر فرهنگي جامعه خوب و مطلوب علاوه بر مديريت شايسته و کارآمد نيازمند شهرونداني آگاه دارد، بنابراين مديريت اجتماعي بايستي براي آگاه سازي عمومي و ايجاد و ارتقاي فرهنگ زندگي جمعي، گسترش شهروند مداري و آموزش شهروندان در زمينه هاي مختلف ، کارکرد و فعاليت فرهنگي داشته باشد.
در اين ديدگاه ، هدف آموزش شهروندي انتشار و توزيع اطلاعات براي ساختن يک فرهنگ کلي حقوق انساني با بهره مندي دانش و مهارت قالب بندي نگرش هاي مثبت و آماده کردن فراگيران با تواناييهاي لازم براي همراهي و ايجاد تغييرات اجتماعي است .