چکیده:
طرح خط لوله گازی تاپی از سال 1990 آغاز شده بود، اما ناامنی و مناقشات نظامی موجود در افغانستان، اجرای آن را به تعویق انداخت. با سقوط طالبان این طرح بار دیگر مطرح شد و با نگاه جدی هند به آن و توجه بیشتر مقامات اسلام آباد ،کابل و عشقآباد در نهایت قرارداد این خط لوله گازی بین چهار کشور ترکمنستان، افغانستان، هند و پاکستان به امضا رسید. با اجرای این طرح در آینده قرار است گاز این خط از غرب و جنوب افغانستان به پاکستان و هند برسد. گذر خط لوله تاپی از غرب و جنوب افغانستان بی شک تاثیرات و پیامدهایی را بر این کشور و مناطق غربی و هم مرز آن با ایران (که محل گذر این خط لوله نیز هست) خواهد داشت. در این راستا ما در این نوشتار نخست به طرح خط لوله گازی تاپی و مشارکت افغانستان در این طرح می پردازیم و سپس در ادامه ضمن بیان اهداف کشورهای مشارکت کننده در این پروژه، به تشریح وضعیت حال حاضر مناطق عبور این خط لوله در افغانستان خواهیم پرداخت. در نهایت تاثیرات احتمالی این پروژه بر این مناطق(مناطق همجوار جمهوری اسلامی ایران) را از لحاظ از سیاسی و اقتصادی مورد بررسی قرار می دهیم. بنابراین، در این نوشتار نگارنده تلاش می کند ضمن توجه به شرایط موجود استانهای افغانی هم مرز ایران و بررسی احداث این خط لوله در این مناطق، تاثیرات مثبت اقتصادی و سیاسی حاصل از عبور این خط لوله بر این مناطق و همچنین مرزهای دو جانبه جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اسلامی افغانستان را مورد کنکاش قرار دهد.
سوال اصلی: آیاساخت خط لوله تاپی تاثیرات سیاسی و اقتصادی بر مرزهای افغانستان با ایران دارد؟
فرضیه: ساخت خط لوله تاپی تاثیرات مثبت سیاسی و اقتصادی را بر مرزهای افغانستان با ایران به همراه خواهد داشت.
خلاصه ماشینی:
بنابراين، در اين نوشتار نگارنده تلاش مي كند ضمن توجه به شرايط موجود استانهاي افغاني هم مرز ايران و بررسي احداث این خط لوله در این مناطق، تاثيرات مثبت اقتصادي و سياسي حاصل از عبور اين خط لوله بر اين مناطق و همچنين مرزهاي دو جانبه جمهوري اسلامي ايران و جمهوري اسلامي افغانستان را مورد كنكاش قرار دهد.
با سقوط طالبان این طرح بار دیگر مورد توجه قرار گرفت، اما عدم نگاه جدی هند به آن، وجود گزینه خط لوله صلح و تداوم نامنی در مناطق جنوبی افغانستان باعث شد به رغم توافق اولیه در سال 2002 همچنان به آینده سپرده شود.
(موسوی نژاد، 23 /3/1390) شرایط اقتصادی استانهای افغانستاني هم مرز ایران و افغانستان خط لوله گازي تاپي قرار است گاز ترکمنستان را پس از عبور از افغانستان( با گذر از استان هاي هرات ، فراه، قندهار و هلمند ) به پاکستان و هند برساند.
در اين بين با عبور خط لوله تاپي از غرب افغانستان و بويژه دو استان مهم هم مرز هرات و فراه در واقع بايد به تاثيرات مهم آن بر مرزهاي دو كشور نيز توجه داشت.
در اين بين در واقع با توجه به گذر خط لوله تاپي از مناطق غرب افغانستان و همچنين تاثيرات مثبت امنيتي و اقتصادي در اين استان ها بويژه در هرات( با توجه به پيوند متغيرهاي توسعه اي و امنيتي) بايد شاهد كاهش خطر تهديد طالبان و گروه هاي افراطي در مرز هاي دوجانبه با ايران نيز بود.