چکیده:
تدخین از مسائل مبتلابه در جامعه است. بنابراین، لازم میآید فقها در حرمت یا اباحه آن، فتوا صادر کنند. مکارم شیرازی، از علما و مراجع شیعه، و خلیلی، از علمای مذهب اباضیه، هر دو فتوا به حرمت این عمل دادهاند. مکارم شیرازی با تمسک به قاعده لاضرر و مجازنبودن اسراف، تدخین را تحریم کرده است. قبل از وی نیز، حر عاملی به دوازده وجه، حرمت استعمال دخانیات را بیان کرده است. از غیرامامیه، خلیلی چهارده دلیل قرآنی و هفت دلیل از سنت نبوی را ادله خویش بر این فتوا میداند. تکثیر ادله در امامیه و غیرامامیه به معنای توجه به ابعاد مختلف موضوع است، ولی در نهایت بر دو یا سه دلیل میتوان پای فشرد و گفت: هم در فقه شیعه و هم اباضیه فتوای حرمت تدخین به صورت واجبالاطاعة برای مقلدان این مراجع وجود دارد. ولی در فقه شیعه به نحوه استعمال و چگونگی صدق ضرر و مراتب آن توجه دقیقتری شده است.
لا شک ان التدخین من المسايل المبتلی بها فی المجتمع فعلی الفقیه ان یصدر حکمه من الحرمه او الاباحه. ان المرجع مکارم الشیرازی و المفتی الخلیلی الاباضی اصدرا حکما بحرمه التدخین تجدر الاشاره الی ان الشیخ الحر العاملی استدل باثنی عشر دلیلا یقوم علی حرمه التدخین. کما ان المفتی الخلیلی استند فی حکمه بالحرمه الی اربع عشر من الایات القرانیه و سبع من السنه النبویه الشریفه. فکثره الوجوه و الادله المستدل بها لدی المذاهب تدل علی التوجه التام بمختلف زوایا التدخین المتعدده و لو فی نهایه المطاف امکن الترکیز فی مساله الحرمه علی دلیلین او ثلاثه. فنقول: ان کلا من الفقه الامامی و الاباضی ینظر الی مساله التدخین نظره یجب بمقتضاها الطاعه المطلقه لهذین العالمین (ای المرجع و المفتی المذکورین اعلاه) علی المقلدین لهما فی المذهبین المزبورین. علما ان الفقه الامامی اولیه اهتماما ابلغ و ادق فی تبیین نوعیه الضرر و درجاته المختلفه.
خلاصه ماشینی:
تکثیر ادله در امامیه و غیرامامیه به معنای توجه به ابعاد مختلف موضوع است، ولی در نهایت بر دو یا سه دلیل میتوان پای فشرد و گفت: هم در فقه شیعه و هم اباضیه فتوای حرمت تدخین به صورت واجبالاطاعة برای مقلدان این مراجع وجود دارد.
مکارم شیرازی در پاسخ به ایشان چنین نگاشت: بسم الله و له الحمد، اینجانب از چند سال پیش این فتوا را به صورت مشروط ذکر کرده بودم و در رساله توضیحالمسائل موجود است، که «اگر کشیدن سیگار (و سایر دخانیات) به شهادت اهل اطلاع ضرر مهمی داشته باشد، حرام است».
ادله فتوای حرمت تدخین 2 هرچند درباره حرمت دخانیات دلیل خاصی از آیات قرآن و احادیث معصومان( به چشم نمیخورد، چراکه این موضوع از جمله مسائل مستحدثهای است که در عصر نزول قرآن و زندگی معصومان( وجود نداشته و در دوران غیبت کبری بروز کرده سخنان مکارم شیرازی در تاریخ 16/7/1382؛ علیاننژادی، ابوالقاسم، سیگار پدیده مرگبار عصر ما، ص6ـ7.
همانگونه که بنا به تحقیقات انجامگرفته و به شهادت پزشکان و متخصصان در این زمینه، ضررهای سیگار اختصاص به شخص مصرفکننده ندارد؛ بلکه دامنگیر افرادی که در آن فضا تنفس میکنند نیز میشود تا آنجا که برخی از کارشناسان معتقدند دودی که نزدیکان فرد سیگاری استنشاق میکنند، کشندهتر از دودی است که خود شخص سیگاری آن را مصرف میکند.