چکیده:
هر جامعه ای در فرایند دادرسی و رسیدگی قضایی در مرحله کشف جرم و تحقیقات مقدماتی برای حفظ حقوق عمومی و امنیت جامعه از یک سو و احترام ، حمایت و تضمین حریم خصوصی شهروندان و افراد جامعه از سوی دیگر نیازمند وضع و تصویب قوانین مدونی است که با درنظر گرفتن حقوق جامعه و مصونیت حریم خصوصی شهروندان و افراد جامعه ( متهمان )، منجر به کشف حقیقت یا احقاق حق بزه دیده (شاکی) و مجازات و تنبیه مجرم گردد. هرچند در اصول ٢٢ و ٢٥ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بر مصونیت حریم خصوصی شهروندان و افراد جامعه تاکید اکید گردیده ؛ اما در نظام های دادرسی و رویه قضایی، تفتیش و بازرسی از سوی مامورین ذی صلاح (ضابطان قوه قضائیه )حسب مجوز قانونی یا دستور مقام قضایی در جهت کشف آلات و ادوات و ادله ١- کارشناس ارشد حقوق بشر دانشگاه علامه طباطبایی- mohammadhodeiniabbas@gmail.com اثبات جرم و نیز اموال حاصله از جرم و در برخی موارد به منظوردستگیری و بازداشت متهمان و یا مجرمان با رعایت موازین شرعی و قانونی امری الزامی و ضروری است ؛ فلذا مطابق آیین دادرسی کیفری اصلاحی ١٣٩٤ تفتیش و بازرسی توسط ماموران دادگستری در مرحله کشف جرم و تحقیقات مقدماتی( دادسرا) با رعایت تشریفات و ضوابط قانونی به رسمیت شناخته شده است . در این جستار تلاش گردیده قوانین داخلی (نظام حقوق داخلی) ایران درخصوص تفتیش و بازرسی در دادرسیهای کیفری و احترام به حریم خصوصی متهمان با نظام بین المللی حقوق بشر مطابقت داده شود
خلاصه ماشینی:
هرچند در اصول ٢٢ و ٢٥ قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران بر مصونيت حريم خصوصي شهروندان و افراد جامعه تاکيد اکيد گرديده ؛ اما در نظام هاي دادرسي و رويه قضايي، تفتيش و بازرسي از سوي مامورين ذي صلاح (ضابطان قوه قضائيه )حسب مجوز قانوني يا دستور مقام قضايي در جهت کشف آلات و ادوات و ادله ١- کارشناس ارشد حقوق بشر دانشگاه علامه طباطبايي- mohammadhodeiniabbas@gmail.
پيشينه تحقيق به طور کلي تحقيقات چندان زيادي درخصوص نقش و اهميت جايگاه تفتيش و بازرسي در دادرسيهاي کيفري انجام نگرفته است ؛ با توجه به اهميت مقوله تفتيش و بازرسي،به خصوص در عصر حاضر و مسائل حقوق بشري مرتبط با آن ، حقوقدانان مختلفي از اساتيد و صاحب نظران هر يک به نوبه خود به آن پرداخته اند و نتايج مفيدي را نيز ارائه نموده اند که ميتوان به موارد ذيل اشاره کرد: کتاب هاي آيين دادرسي کيفري دکتر محمود آخوندي، در هواي حق و عدالت محمد علي موحد، آيين دادرسي کيفري دکتر محمد آشوري، آزاديهاي عمومي و حقوق بشر منوچهر طباطبايي موتمني، مقالات حمايت از حريم خصوصي در مکان خصوصي در مقررات دادرسي کيفري ايران دکتر غلامحسن کوشکي، بازرسي منازل ، اماکن و اشيا اشخاص در حقوق کيفري ايران با رويکرد به اسناد بين المللي اکبر 1 -Judgmental Procedure وروايي،علي جهانگيرپور، حميد جرباني، حميد هاشمي، راهنماي افسران تحقيق مهدي شهنازي، نقش نيروي انتظامي به عنوان ضابطين عام دادگستري محمد رضوي؛ همچنين دو پايان نامه با موضوعات «تفتيش و بازرسي پليسي» در دانشکده آموزش هاي الکترونيکي دانشگاه شيراز توسط فرانک ناظميان و «بايسته هاي بازرسي در آيين دادرسي کيفري» در دانشکده علوم اداري و اقتصاد دانشگاه فردوسي مشهد توسط رضا ندايي در مقطع کارشناسي ارشد حقوق جزا دفاع گرديده است .