چکیده:
در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻨﻮﺑﯽ اﯾﺮان ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺧﻨﺞ ﻧﻬﺎد وﻗﻒ از اﻫﻤﯿﺖ ﻓﺮاواﻧﯽ در ﻧﺰد ﭘﯿﺮوان ﻃﺮﯾﻘﺖﻫﺎی ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده اﺳﺖ. ﺗﺎ ﮐﻨﻮن ﺑﺎزﺧﻮاﻧﯽ و ﻣﻌﺮﻓﯽ دو وﻗﻒ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﯿﺦ داﻧﯿﺎل و ﺷﯿﺦ اﺑﻮﻧﺠﻢ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻗﺮنﻫﺎی ده و دوازده ﻫﺠﺮی از ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺧﻨﺞ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ. وﻗﻒ ﻧﺎﻣﻪ ای ﮐﻪ در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺑﻘﻌﻪ ﮐﺎﮐﺎ ﻓﺨﺮاﻟﺪﯾﻦ از ﻋﺮﻓﺎی ﺑﻨﺎم ﻗﺮن ﻫﺸﺘﻢ و ﻧﻬﻢ ﻫﺠﺮی و ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﺷﯿﺦ ﺣﺎﺟﯽ ﻣﺤﻤﺪ اﺑﻮﻧﺠﻢ ﻣﺆﺳﺲ ﻃﺮﯾﻘﺖ ﺷﻤﺴﯿﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﯿﺮوان وی در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﺎرس در ﻗﺮن ﻧﻬﻢ ﻫﺠﺮی وﻗﻒ ﺑﺎرﮔﺎﻫﺶ ﺷﺪه اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎر اﺑﺘﺪا ﺗﻮﺿﯿﺤﺎﺗﯽ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻃﺮﯾﻘﺖﻫﺎی ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ ﺧﻨﺞ در ﻗﺮون ﻫﻔﺘﻢ و ﻫﺸﺘﻢ ﻫﺠﺮی داده ﺷﺪه و ﭘﺲ از آن ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎی ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺧﻨﺞ، زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﮐﺎﮐﺎ ﻓﺨﺮاﻟﺪﯾﻦ و ﺑﺎزﺧﻮاﻧﯽ وﻗﻒ ﻧﺎﻣﻪ آورده ﺷﺪه اﺳﺖ. اﻫﻤﯿﺖ ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ در آن اﺳﺖ ﮐﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺗﺎزه ای ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻃﺮﯾﻘﺖ ﺷﻤﺴﯿﻪ، ﺣﻮزه ﻧﻔﻮذ آن و اﺷﺨﺎص ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻃﺮﯾﻘﺖﻫﺎی ﺷﻤﺴﯿﻪ، داﻧﯿﺎﻟﯿﻪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺎم ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﮑﺎن ﻫﺎ را ﺑﺮای اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر در اﺧﺘﯿﺎر ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ.
خلاصه ماشینی:
وقف نامه ای که در این پژوهش به بررسی آن پرداخته میشود متعلق به بقعه کاکا فخرالدین از عرفای بنام قرن هشتم و نهم هجری و جانشین شیخ حاجی محمد ابونجم مؤسس طریقت شمسیه است که توسط پیروان وی در مناطق مختلف فارس در قرن نهم هجری وقف بارگاهش شده است.
irتاریخ دریافت: 23/02/1400 تاریخ پذیرش: 16/06/1400 مقدمه در سده هفتم هجری ظهور شاخه ای از طریقت مرشدیه کازرون (1) به رهبری شیخ رکن الدین دانیال خنجی در منطقه خنج و لارستان بنیان نهاده میشود که موجب تحولات گسترده ای در جنوب فارس و مناطق مزبور میگردد.
متاسفانه سال نگارش وقف نامه خوانا نیست، اما با توجه به اینکه متولی وقف از برادرزادگان شیخ حاجی محمد بن ابی نجم رئیس طریقت شمسیه یا کاکائیه میباشد و همچنین شیوه نگارش و کلمات استفاده شده در آن، مکانهایی که وقف این بارگاه شده و اسامی اشخاصی که در وقف نامه به صورت درویش آمده (درویش لقب پیروان طریقت شمسیه در زمان شیخ ابونجم بوده) میتوان حدس زد که این وقف نامه میبایست متعلق به قرن نهم هجری و در زمان اوج طریقت شمسیه و زمانی نزدیک به وفات کاکا فخرالدین با تلاش پیروان وی در دارالملک شیراز تهیه و تنظیم شده است.
بر اساس تذکره ابونجمی که دکتر محمد باقر وثوقی بخشی از متن آن را در کتاب خنج گذرگاه باستانی لارستان آورده محمد ابونجم در حیات خویش فخرالدین ابوبکر را به جانشینی خود منصوب کرده است در بخشی از آن آمده است: شیخ فرموده (شیخ محمد ابو نجم) که ابو بكر بعد از من چهل سال در میان مریدان من بنشیند و ارشاد ایشان کند.